विमानात बिघाड झाल्यानंतर सक्रिय होणारा 'RAT' नेमका आहे काय? काय आहे त्यात विशेष? जाणून घ्या...
By ऑनलाइन लोकमत | Updated: October 6, 2025 13:00 IST2025-10-06T12:52:10+5:302025-10-06T13:00:21+5:30
अमृतसर ते बर्मिंगहॅम प्रवास करणाऱ्या एअर इंडियाच्या फ्लाइटमध्ये एक आपत्कालीन प्रणाली 'RAT' सक्रिय करण्यात आली.
४ ऑक्टोबर रोजी अमृतसरहून बर्मिंघमला जाणाऱ्या एअर इंडियाच्या 'AI117' विमानात लँडिंगच्या अगदी काही वेळेपूर्वी आपत्कालीन प्रणाली सक्रिय झाली. बर्मिंघम विमानतळावर उतरण्याच्या अंतिम टप्प्यात विमानात अचानक RAT (Ram Air Turbine) नावाचे एक महत्त्वाचे सुरक्षा उपकरण कार्यान्वित झाले. पायलटने नियमांनुसार विमानाचे सुरक्षित आपत्कालीन लँडिंग केले.
या घटनेमुळे विमानांमध्ये वापरल्या जाणाऱ्या RAT या महत्त्वपूर्ण जीवनरक्षक उपकरणाची चर्चा सुरू झाली आहे. रॅम एअर टर्बाइन अर्थात रॅट हे आधुनिक विमानांमध्ये वापरले जाणारे एक अत्यावश्यक आपत्कालीन उपकरण आहे.
हे उपकरण दिसायला एका छोट्या प्रोपेलरसारखे अर्थात पंख्यासारखे असते. विमानाची प्राथमिक विद्युत किंवा हायड्रॉलिक प्रणाली जेव्हा निकामी होते, तेव्हा हे उपकरण विमानाबाहेर स्वयंचलितपणे तैनात होते.
आकाराने लहान असूनही, आपत्कालीन परिस्थितीत विमानाची सुरक्षा सुनिश्चित करण्यात हे अत्यंत महत्त्वाची भूमिका बजावते. रॅटचे मुख्य कार्य म्हणजे हवेचा दाब रूपांतरित करून त्याचे आपत्कालीन शक्तीमध्ये रूपांतर करणे आहे. विमान हवेतून पुढे जात असताना, हे छोटे पंख्यासारखे टर्बाइन हवेच्या दाबाचा वापर करून फिरू लागते.
टर्बाइन फिरल्यामुळे त्यासोबत जोडलेला हायड्रॉलिक पंप किंवा जनरेटर कार्यान्वित होतो, ज्यामुळे बॅकअप वीज निर्माण होते. ही निर्माण झालेली वीज विमानातील उड्डाण नियंत्रण नेव्हिगेशन आणि संपर्क साधने यांसारख्या अत्यावश्यक प्रणालींकडे निर्देशित केली जाते. यामुळे मुख्य वीज स्रोत बंद पडला तरी, पायलटला विमान सुरक्षितपणे चालवण्यासाठी आणि लँडिंग करण्यासाठी आवश्यक नियंत्रण मिळण्यास मदत होते.
एअर इंडियाच्या AI117 फ्लाइटमध्ये लँडिंगच्या वेळी खबरदारीचा उपाय म्हणून रॅट तैनात करण्यात आले. नंतर सर्व प्रणाली सामान्यपणे कार्यरत असल्याची पुष्टी झाली असली, तरी हे उपकरण सक्रिय करणे हे सुरक्षेच्या दृष्टीने महत्त्वाचे आहे.
रॅटची क्षमता मर्यादित असते, परंतु ती पायलटला सुरक्षित लँडिंग होईपर्यंत आवश्यक नियंत्रण कायम ठेवण्यासाठी मोठा आधार देते. या घटनेमुळे थोडा गोंधळ निर्माण झाला असला तरी, यामुळे आधुनिक विमानांमधील उच्च सुरक्षा मानकांवरचा विश्वास अधिक दृढ झाला आहे.