"मी चपाती कपड्यात लपवायची, बाथरुममध्ये जाऊन खायची"; ऑफिसर बनून पतीला शिकवला धडा

Savita Pradhan : आपल्या दोन मुलांसह सासरच्या घरातून निघून आल्या. मधल्या काळात पार्लर वगैरेमध्ये कामही केले आणि पुढे अधिकारी होऊन पतीला चांगलाच धडा शिकवला.

सविता प्रधान यांची आज अत्यंत तडफदार अधिकाऱ्यांमध्ये गणना होते. त्यांच्या कारकीर्दीची सुरुवात मध्य प्रदेश सरकारसाठी सिविल सर्व्हेंट म्हणून झाली. त्या ग्वाल्हेर विभागात ज्वॉईंट डायरेक्टर आहेत. अत्यंत गरीब कुटुंबातून अधिकारी होण्याचा त्यांचा प्रवास संघर्षमय आहे.

कधी-कधी सासरच्या घरात त्यांना इतका त्रास व्हायचा की त्या अंतर्वस्त्रात चपाती लपवायच्या आणि बाथरूममध्ये जाऊन खायच्या. नवरा विनाकारण मारहाण करायचा. सासू, नणंदेची वागणूकही खूप वाईट होती. सासरी सविता यांचे खूप हाल होत होते.

सासरच्या अत्याचाराला कंटाळून त्या आत्महत्या करण्याच्या तयारीत होत्या. मात्र, त्याच क्षणी असे काही घडले की, या लोकांसाठी मी जीव का द्यायचा, असा विचार मनात आला. मग त्यांनी सर्व काही सोडून करिअर करायला सुरुवात केली. नागरी सेवेत रुजू होण्याचा उद्देशही केवळ पगार होता.

आपल्या दोन मुलांसह त्या सासरच्या घरातून निघून आल्या. मधल्या काळात पार्लर वगैरेमध्ये कामही केले आणि पुढे अधिकारी होऊन पतीला चांगलाच धडा शिकवला. सविता प्रधान या मध्य प्रदेशच्या नावाजलेल्या अधिकारी आहेत. त्या अनेकदा कामांमुळे चर्चेत असते.

2021 मध्ये सविता खंडवा महापालिकेच्या पहिल्या महिला आयुक्त झाल्या. मंदसौरच्या सीएमओ असताना सविता यांची जोरदार चर्चा रंगली होती. त्यांनी येथील माफियांविरुद्ध मोहीम राबवून अफू तस्करांवर कारवाई केली होती. यादरम्यान कोट्यवधींचे बेकायदेशीरपणे बंगले जमीनदोस्त करण्यात आले.

अधिकारी होण्याआधीची सविताची कहाणी खूप वेदनादायी आहे. त्यांचा जन्म मध्य प्रदेशातील मंडी नावाच्या गावात आदिवासी कुटुंबात झाला. कुटुंबात खूप गरिबी होती. त्या आई-वडिलांचं तिसरं अपत्य होत्य़ा. गावात दहावीपर्यंत शाळा होती. बहुतांश मुलींना शाळेत पाठवले नाही. पण, ती त्या भाग्यवान मुलींपैकी एक होती ज्यांना शाळेत जाण्याची संधी मिळाली.

शाळेत पाठवण्यामागे पालकांना 150-200 रुपयांची शिष्यवृत्ती मिळायची हाही उद्देश होता. दहावी बोर्डाची परीक्षा उत्तीर्ण झालेली ती तिच्या गावातील एकमेव मुलगी होती. त्या दिवशी वडील खूप खूश होते. यानंतर त्यांचे नाव 7 किमी अंतरावर असलेल्या दुसऱ्या सरकारी शाळेत करण्यात आले.

शाळेतून घरी जाण्यासाठी आणि परत जाण्यासाठी 2 रुपये आकारले जात होते. जाण्यासाठी एक रुपया आणि येण्यासाठी एक रुपया. हा खर्च उचलणेही कठीण होते. कधी कधी सविता पायीच शाळेत जायच्या. त्यानंतर त्याच्या आईला त्याच गावात छोटीशी नोकरी लागली. अशा प्रकारे त्या एकाच गावात राहू लागल्या.

11वी आणि 12वी मध्ये बायोलॉजीचा अभ्यास सुरू केला. दरम्यान, याच दरम्यान त्यांच्यासाठी एका मोठ्या घरचं स्थळ आलं. सविताच्या वडिलांचा विश्वासच बसत नव्हता की हे नाते त्यांच्या जागी कसे आले. मुलाकडच्यांनी सविताला पुढचं शिक्षण देणार असल्याचं सांगितलं.

सविता यांना या मुलाशी लग्न करायचे नव्हते. मात्र, घरच्यांच्या बळजबरीमुळे महिनाभरानंतरच त्यांचे लग्न झाले. लग्नानंतर काही दिवसातच त्यांना नोकरांसारखी वागणूक मिळाली. सासरच्या घरी त्या काबाडकष्ट करू लागल्या. त्यांच्यावर अनेक बंधने होती. मोकळेपणाने हसता येत नव्हते.

मारहाण आणि शिवीगाळ होण्याच्या भीतीने त्या आपल्या अंतर्वस्त्रामध्ये चपाती लपवायच्या. मग त्या बाथरूममध्ये जाऊन खायच्या. नवरा मारहाण करायचा. सासरच्यांचा अत्याचार सहन करत सविता आजारी पडू लागल्या. रुग्णालयात दाखल करण्यात आले. तेथे कळले की त्या गर्भवती आहेत. त्यानंतर सविता यांच्या कुटुंबीयांनी माहेरी आणले.

सविता यांनी सासरच्या घरी परत जायचे नसल्याचे सांगताच घरच्यांनी पुन्हा पतीसोबत राहण्याचा हट्ट धरला. सविता यांना समजले होते की हा मार्ग सोपा नाही. मुलं वगैरे झाल्यावर सगळं ठीक होईल असंही त्यांना समजावून सांगितलं. एका मुलानंतर त्याला दुसरे अपत्यही झाले. पण, काहीही बरोबर झाले नाही. नवऱ्याची मारहाण सुरूच होती.

सविता यांनी सासरचे घर सोडले आणि आपले शिक्षण सुरू ठेवले. यादरम्यान कमाईसाठी पार्लर वगैरेमध्ये कामही केले. इंदूर विद्यापीठातून त्यांनी लोक प्रशासनात पदव्युत्तर शिक्षण घेतले. पहिल्याच प्रयत्नात त्यांनी नागरी सेवा परीक्षा उत्तीर्ण केली होती. सविता यांची पहिली पोस्टिंग मुख्य पालिका अधिकारी म्हणून झाली होती.

प्रगती पाहून नवरा पुन्हा आयुष्यात आला. त्यानंतर सविता यांना मारहाण केली. गाडी घेण्यासाठी पैसे घेतले. सुरुवातीला सविता यांनी होत असलेला घरगुती अत्याचार लपविला. पण, एके दिवशी त्यांनी दुःखी मनाने आपल्या वरिष्ठांना याबद्दल सांगितले. त्यांनी सविताला धीर दिला. नवरा परत आला तर फोन करावा, असेही सांगितले.

एके दिवशी नवरा पुन्हा आला. तो आपल्यावर हल्ला करणार हे सविता यांना आधीच कळले होते. त्यावेळी दोन मिनिटांत पोलीस घरी आले. पोलिसांनी नवऱ्याला चांगलाच धडा शिकवला, सविता यांचा आता घटस्फोट झाला असून त्या आपल्या दोन मुलांसह सुखाने राहू लागल्या आहेत. एका हिंदी वेबसाईटने याबाबतचे वृत्त दिले आहे.