कोरोना लशींमध्ये रंगणार ‘देशी-विदेशी वॉर’?

पुणे : भारतात आपत्कालीन स्थितीत लसीकरणासाठी फायझर कंपनीने सरकारकडे मागील आठवड्यातच परवानगी मागितली आहे. त्यापाठोपाठ सिरम इन्स्टिट्युटनेही हीच परवानगी सोमवारी (दि. ७) मागितली. यातल्या कोणत्या कंपनीच्या लसीला पहिल्यांदा परवानगी मिळणार, याची उत्सुकता आहे.

फायझर लसीची परीणामकारकता ९५ टक्के तर सिरमच्या लसीची परिणामकारकता ९० टक्के असल्याचे सांगितले जात आहे. फायझर ही अमेरिकी कंपनी आहे. ‘सिरम’ पुण्यातील असली तरी येथे तयार होणाऱ्या लशीचे संशोधन ब्रिटनमध्ये झाले आहे. त्यामुळे एका अर्थाने ‘मेड इन इंडिया’ विरुद्ध ‘मेड इन युएस’ अशी व्यावसायिक स्पर्धा होण्याची शक्यता आहे.

फायझर लसीला ब्रिटन, बहारीनमध्ये आपत्कालीन परवानगी मिळाली आहे. त्यानंतर फायझरने अमेरिकेसह भारतात लसीकरणासाठी परवानगी मागितली आहे. भारतात परवानगी मागणी फायझर ही पहिली कंपनी ठरली आहे. त्यापाठोपाठ सिरमनेही औधष महानियंत्रकांकडे अर्ज केला आहे. त्यामुळे सध्या दोन्ही लसींमध्ये एकप्रकारची स्पर्धा सुरू झाली आहे. पण फायझरसाठी भारतातील लसीकरण आव्हानात्मक ठरणार आहे.

‘सिरम’मध्ये तयार होणारी कोविशिल्ड लस २ ते ८ अंश सेल्सिअस तापमानात साठविता येते. फायझर लसीला उणे ७० अंश सेल्सिअस तापमान लागते. त्यामुळे फायझर लसीसाठी आवश्यक साठवणुक यंत्रणा उभी करणे भारतासाठी सध्यातरी आव्हानात्मक आहे. त्यामुळे ‘कोविशिल्ड’ या लसीलाच केंद्र सरकारकडून अधिक पसंती मिळण्याची शक्यता आहे. तापमानाच्या मुद्यावर भारतातील लसीची साठवणुक व वितरण यात फायझरला मर्यादा येऊ शकते. तुलनेने कोविशिल्ड लसीची साठवणुक व वितरण भारतासाठी कठीण नाही.

भारतात लहान मुलांच्या लसीकरणाचा कार्यक्रम मोठ्या प्रमाणावर राबविला जातो. त्यासाठीची पुरेशी सज्जता आहे. पण फायझर लसीसाठी स्वतंत्र यंत्रणा उभारावी लागेल. महानगरांच्या ठिकाणीच काही प्रमाणात ही व्यवस्था होऊ शकते. त्यामुळे केंद्र सरकारकडूनही सिरमच्या लसीलाच अधिक प्राधान्य दिले जाऊ शकते.

----------

चौकट

अन्य लसींनाही मिळू शकते परवानगी

आपल्याकडे लस साठवणुक, शीतकरणाच्या सुविधा आहेत. फायझर, मॉडर्नासह अन्य काही लशींना वेगळी साठवणुक लागत असेल तर ते आपल्यासाठी आव्हानात्मक असेल. त्यामुळे आपल्या देशात विकसित असलेल्या लशींचा पहिल्यांदा वापर करावा, असे सरकारने ठरविले आहे. याचा अर्थ असा नाही की अन्य लसींना परवानगी मिळणार नाही.

- डॉ. रमण गंगाखेडकर, माजी प्रमुख, साथरोग व संसर्गजन्य आजार विभाग, आयसीएमआर

-----------