ओसाड वाळवंट असलेला कतार कसा झाला श्रीमंत देश! ५० वर्षांपूर्वीची 'ती' घटना, जिने बदलून टाकलं सारं चित्र!

Story Of Qatar : कतार एका रात्रीत श्रीमंत झाला नाही. ५० वर्षांपूर्वी कतार गरिबीशी झगडत होता, पण आज तो जगातील सर्वात श्रीमंत देशांपैकी एक आहे. विशेष म्हणजे, कतार हा जगातील सर्वात सुरक्षित देश देखील मानला जातो.

इराणने नुकताच कतारमधील अल उदेद या अमेरिकन लष्करी हवाई तळावर क्षेपणास्त्रे डागून महाशक्ती देशाला आव्हान दिलंय. यामुळे कतार चर्चेत आला आहे. हा देश तुम्हाला लहान वाटू शकतो. पण इथे पावलोपावली राजेशाही वैभव आणि संपत्तीची चमक दिसेल. गगनचुंबी इमारती, आलिशान जीवनशैली आणि आधुनिक वास्तुकलेमुळे तुमचे डोळे विस्फारतील. पण, ५० वर्षांपूर्वी इथली परिस्थिती विपरीत होती.

हा पहिला मुस्लिम देश आहे जिथे आंतरराष्ट्रीय फुटबॉल सामना खेळला गेला आहे. पण, हा देश रात्रीत बदलला नाही. ५० वर्षांपूर्वी हा देश गरिबीशी झगडत होता. पण आज तो श्रीमंत देशांच्या यादीत आघाडीवर आहे. विशेष म्हणजे, कतार हा जगातील सर्वात सुरक्षित देश देखील मानला जातो.

बीबीसीच्या मते, १९२२ मध्ये हा देश राहण्यास योग्य मानला जात नव्हता. हे ठिकाण एका ओसाड वाळवंटासारखे होते, जिथे कोणत्याही प्रकारच्या सुविधा नव्हत्या. १९२० च्या दशकात मोती व्यापार कोसळल्यामुळे देशात व्यापक दारिद्र्य, कुपोषण आणि आजार पसरले.

त्या वेळी कतारचा मुख्य उद्योग मोती काढणे आणि मासेमारी हा होता. अन्न आणि कमाईचे साधन संपल्यामुळे या काळात ३० टक्के लोक कतार सोडून गेले. येथील लोकसंख्या सुमारे २४ हजार राहिली होती, जी आज सुमारे २६ लाख आहे.

१९३९ ते १९४० पर्यंत कतारच्या अर्थव्यवस्थेने एक नवीन वळण घेतले. इथे तेलाचा शोध लागला. दुसऱ्या महायुद्धामुळे १९४९ पर्यंत या भागातील विकास मंदावला. पण तेलाचा शोध महत्त्वाचा ठरला, आणि काही काळानंतर कतार जगातील सर्वात मोठा तेल साठा म्हणून ओळखला जाऊ लागला. याला कतारचे 'काळे सोने' म्हटले जाऊ लागले. हा तो काळ होता जेव्हा हा देश ब्रिटिश राजवटीखाली होता.

हळूहळू कतारमधून अनेक देशांमध्ये तेल निर्यात होऊ लागले. यामुळे कतारमध्ये पैसा येऊ लागला, लोकांना नोकऱ्या मिळाल्या आणि अर्थव्यवस्था सुधारू लागली. जगभरातून अनेक गुंतवणूकदार या देशात येऊ लागले, आणि लोकसंख्या २५ हजारांवरून एक लाख झाली.

१९५१ मध्ये, कतारने दररोज ४६,५०० बॅरल तेलाचे उत्पादन केले, ज्यामुळे त्याला ४.२ दशलक्ष डॉलर्सचे उत्पन्न मिळाले. शेलने ऑफशोअर तेल क्षेत्रांचा शोध आणि विकास केल्यामुळे कतारचे उत्पादन दररोज २,३३,००० बॅरलपर्यंत वाढले. तेल निर्यातीतून मिळणाऱ्या नवीन उत्पन्नामुळे सत्ताधारी कुटुंब श्रीमंत झाले.

कतारने हळूहळू आधुनिकीकरणाची प्रक्रिया सुरू केली, आणि देशात पहिली शाळा, रुग्णालये, वीज प्रकल्प, क्षारीकरण प्रकल्प आणि टेलिफोन एक्सचेंज हे सर्व १९५० च्या दशकात उघडले. तेलाच्या शोधानंतर ब्रिटिश परतले आणि कतारला स्वातंत्र्य मिळाले. यानंतर काही वर्षांनी येथे प्रचंड नैसर्गिक वायूचे साठे देखील सापडले, जे जगातील सर्वात मोठे वायूचे साठे मानले जातात आणि त्याचे क्षेत्रफळ सुमारे ६ हजार चौरस किलोमीटर आहे.

कतारचा जीडीपी वर्षानुवर्षे वाढत राहिला आणि २००४ मध्ये या देशाचा जीडीपी १९.२ वर पोहोचला. त्यानंतर २००६ मध्ये येथील जीडीपी २६.२ होता. २०२४ मध्ये सध्याच्या किमतींवर कतारचे सकल देशांतर्गत उत्पादन (GDP) सुमारे २२१.४५ अब्ज अमेरिकी डॉलर असण्याचा अंदाज आहे. १९८० ते २०२४ दरम्यान, GDP सुमारे २१४.७८ अब्ज अमेरिकी डॉलरने वाढला. २०२४ ते २०३० या कालावधीत, GDP सुमारे ७०.७५ अब्ज अमेरिकी डॉलरने वाढण्याचा अंदाज आहे.