ऐतिहासिक बुद्ध लेणी परिसरात ब्लास्टिंग; लेणीला धोका, इतिहासप्रेमींकडून संताप

बुद्ध लेणी परिसरात भूखंडासाठी काहीजण जेसीबी, पोकलेनच्या मदतीने टेकड्या फोडण्याचे काम करत आहेत.

छत्रपती संभाजीनगर : ऐतिहासिक बुद्ध लेणी परिसरात ब्लास्टिंग करण्याचा धक्कादायक प्रकार गुरुवारी समोर आला. या प्रकारामुळे या ऐतिहासिक लेणीला धोका निर्माण होत असल्याने इतिहासप्रेमींकडून संताप व्यक्त होत आहे.

बुद्ध लेणी परिसरात भूखंडासाठी काहीजण जेसीबी, पोकलेनच्या मदतीने टेकड्या फोडण्याचे काम करत आहेत. हे काम साध्या खोदकामाच्या मर्यादेत न राहता थेट स्फोटके वापरून केले जात आहे. गुरुवारी दुपारी अडीच- तीनच्या सुमारास जोरदार आवाजांनी हा संपूर्ण परिसर हादरला. या प्रकाराची काहींनी थेट भारतीय पुरातत्त्व सर्वेक्षणच्या अधिकाऱ्यांना माहिती दिली. ब्लास्टिंगचा थेट परिणाम लेणीवर होण्याची भीती व्यक्त केली जात आहे. यातून लेणीतील शिल्पांना आणि त्यांच्या संरचनेस हानी पोहोचण्याची भीती अभ्यासक, पर्यावरणप्रेमी आणि पुरातत्त्वप्रेमींनी व्यक्त केली.

या भागात कोणत्याही प्रकारच्या विकासकामांसाठी पुरातत्त्व, जिल्हा प्रशासनाची परवानगी घेणे आवश्यक असते. सध्या सुरू असलेल्या कामांना अधिकृत मंजुरी मिळाली आहे का, याबाबत स्पष्ट माहिती देण्यात आलेली नाही. याप्रकरणी तातडीने उच्चस्तरीय चौकशी करण्याची मागणी होत आहे.

दोन जोरदार ब्लास्ट
दुपारी २ ते ३ वाजेच्या दरम्यान दोन जोरदार ब्लास्ट झाले. हे बुद्ध लेणीपासून २०० ते ३०० मीटरच्या आतच झाल्याची स्थिती आहे. हा प्रकार लेणीसाठी धोकादायक ठरू शकतो. याप्रकरणी चौकशी करून संबंधितांवर कारवाई केली पाहिजे.
- भीमराव हत्तीअंबिरे, संस्थापक अध्यक्ष, संबोधी अकादमी

पाहणी करू : पुरातत्त्व सर्वेक्षण
लेणीपासून ३०० मीटरच्या आत असेल, तर आम्हाला कारवाई करता येईल. जेसीबीच्या मदतीने रेनवाॅटर हार्वेस्टिंगसाठी खोदकाम सुरू असून, ते ३०० मीटरच्या बाहेर असल्याचे समजते. परिसराची पाहणी करून खात्री केली जाईल, असे भारतीय पुरातत्त्व सर्वेक्षणच्या अधिकाऱ्यांनी सांगितले.

परवानगी नाही
बुद्ध लेणी परिसरात होणाऱ्या ब्लास्टिंगसाठी माझ्या कार्यकाळात तरी परवानगी देण्यात आलेली नाही.
- अनिल घनसावंत, गौण खनिज अधिकारी

लेणीला धोकाच
हनुमान टेकडी ते बुद्धलेणी दरम्यानचा भाग पूर्वी ग्रीन झोन होता. तेथे साधा खड्डाही खोदता येत नव्हता परंतु आता या भागाला ‘यलो झोन’ म्हणून अंतिम मान्यता मिळण्याआधीच खोदकाम, ब्लास्टिंगचा प्रकार सुरू आहे. त्यातून लेण्यांला धोका पोहोचू शकतो. त्यामुळे हा प्रकार थांबविण्यासाठी कठोर पावले उचलण्याची गरज आहे.
- डाॅ. संजय पाईकराव, सचिव, मूर्ती व शिल्प संशोधन संस्था

...तर पुन्हा दुरुस्ती अशक्य
लेणी स्थापत्य हा आपला वारसा ठेवा आहे. लेणी परिसरात स्फोटकांचा वापर केल्यास लेण्यांला भेगा पडणे, लेण्यांतील खांब कोसळणे, दरडी कोसळणे, असा धोका होऊ शकतो. असे काही झाले तर त्याची आपण पुन्हा दुरुस्तीही करू शकणार नाही. त्यामुळे डोळ्यात तेल घालून काळजी घेतली पाहिजे.
- श्रीकांत उमरीकर, संयोजक, मराठवाडा प्राचीन वास्तू संवर्धन समिती.