भारताचा AMCA प्रोजेक्ट...अमेरिकेचा आश्चर्यकारक प्रस्ताव; रशियानेही दिली मोठी ऑफर

AMCA भारताचं स्वप्न आहे, जे एअरोनॉटिकल डेवलपमेंट एजेन्सी व संरक्षण संशोधन आणि विकास संघटना (DRDO) एकत्रितपणे ते प्रत्यक्षात आणत आहे. भारत संरक्षण क्षेत्राला मजबूत करण्यासोबतच परदेशी शस्त्रांवर निर्भरता कमी करण्याच्या दिशेने एक पाऊल पुढे टाकत आहे त्याचे नाव एडवान्स मीडियम कॉम्बॅट एअरक्राफ्ट(AMCA)

AMCA हे भारतातील पहिले पाचव्या पीढीतील स्टिल्थ लढाऊ विमान असेल, हे विमान केवळ भारताच्या हवाई दलाला शक्तिशाली बनवणार नाही तर भारत आधुनिक तंत्रज्ञानात आत्मनिर्भर होऊ शकते हेदेखील जगाला दाखवून देणार आहे. शेजारील चीन, पाकिस्तानसारख्या देशांकडून सुरू असणाऱ्या कुरघोडीत AMCA आणखी महत्त्वाचे ठरते.

लढाऊ विमाने तंत्रज्ञानासह वेगाने बदलत आहेत. प्रत्येक पीढीत नवीन फिचर्स आणि युद्धाची रणनीती बदलली आहे. AMCA समजून घेण्यापूर्वी या जनरेशनवर नजर टाकायला हवी. पहिली पीढी (१९४३-१९५५) ही विमाने दुसऱ्या महायुद्धाच्या अखेरीस आली. ही जेट विमानापेक्षा कमी गतीने उडत होती. त्यात कुठलेही खास सुरक्षा उपाय नव्हते. मेसर्शमिट एमई २६२(जर्मनी, मिग १५(रशिया) अशी विमाने होती. ही सुरुवातीला जेट विमाने होती ज्यांना कालांतराने हवाई युद्धासाठी वापरली गेली.

दुसरी पीढी (१९५५-१९६०) यात विमानांनी गती आणि तंत्रज्ञानात झेप घेतली. हे विमान सुपरसोनिक वेगाने ध्वनीपेक्षा अधिक गतीने पोहचू शकते. त्यात पहिल्यांदा फायर कंट्रोल रडार आणि गाईडेड मिसाईलसारखी शस्त्रे आली.मिग २१(रशिया) आणि लॉकहिड एफ १०४ स्टारफाइटर(अमेरिका) ही विमाने पहिल्या जनरेशनमध्ये प्रसिद्ध होती. काही विमाने जसे सुखोई SU7B जमिनीवर हल्ला करण्यासाठी बनवली गेली होती.

तिसरी पीढी(१९६०-१९७०) यात विमानांमध्ये मल्टिरोल म्हणजे अनेक कामे करण्याची क्षमता आली. ही हवेतून हवेत दूरपर्यंत लढू शकत होती. ज्यात बियॉन्ड व्हिजुअल रेंज कॉम्बॅट होते. एफ ४ फॅटम(अमेरिका), हॅरियर(ब्रिटन) या पीढीतील ही विमाने होती जी हवेतून आणि जमिनीवरून हल्ला करू शकत होती. चौथी पीढी( १९७०-२०००) विमाने अधिक अत्याधुनिक बनली. ज्यात फ्लाय बाय वायर सिस्टम आली जी विमानांना कॅम्प्युटरच्या मदतीने नियंत्रित करता येत होती. एफ १६ फायटिंग फाल्कन(अमेरिका) सुखोई SU 35(रशिया), यूरोफाइटर टाइफून(यूरोप) आणि भारताचे तेजस हे याची उदाहरणे आहेत.

पाचवी पीढी (२००० पासून आतापर्यंत..) या विमानात रडारपासून लपण्याची क्षमता असते, आधुनिक कॅम्प्युटर सिस्टम, नेटवर्क क्षमता आहे. जी पायलटला युद्धाच्या मैदानाची पूर्ण माहिती देते. आता केवळ अमेरिका(F-22, F-35) रशिया(सुखोई Su-57) आणि चीन (J20, J35) यांच्याकडेच ही विमाने आहेत. भारत AMCA च्या माध्यमातून या कॅटेगिरीत सहभागी होण्याचा प्रयत्न करत आहे.

AMCA हे एक सीट, २ इंजिन असणारे विमान असेल, जे प्रत्येक हवामानात काम करू शकते. शत्रूचे रडार नष्ट करणे, हवेत लढाई, जमिनीवर हल्ला आणि इलेक्ट्रॉनिक युद्धात वापरता येऊ शकते. याचे वजन २५ टन असेल जे भारतीय वायूसेनेत उपलब्ध असणाऱ्या विमानांमध्ये सर्वात मोठे असेल.

मार्च २०२४ मध्ये सरकारने या प्रोजेक्टला १५ हजार कोटीहून अधिक निधी मंजूर केला. २०३४ पर्यंत AMCA वायूसेनेत सहभागी होण्याची शक्यता आहे. भारतीय हवाईदल १२६ विमाने आणण्याची योजना बनवत आहे. AMCA चं पहिले विमान येण्यासाठी २०२८-२९ ची वाट पाहावी लागेल, त्यानंतर ते सेवेत येण्यासाठी २०३४ उजाडेल तोपर्यंत भारतीय हवाई दलाची ताकद मर्यादित राहील.

भारताला रशिया आणि अमेरिकेने पाचव्या पीढीतील विमानांचा प्रस्ताव दिला आहे. रशियाने सुखोई SU 57E चा प्रस्ताव दिला असून त्यात हे विमान भारतात बनवले जाईल. तंत्रज्ञान दिले जाईल असं रशियाने म्हटलं तर अमेरिकेनेही F35 विमान देण्याचा प्रस्ताव दिला आहे. परंतु हे विमान खरेदी केल्याने AMCA प्रोजेक्टला नुकसान होईल.

AMCA भारतासाठी गेमचेंजर प्रोजेक्ट आहे. खासगी कंपनीच्या भागीदारीतून हा प्रकल्प वेगाने पूर्ण होऊ शकतो परंतु भारताला तंत्रज्ञानात आव्हाने, इंजिन, शस्त्रांचा विकास लवकर करावा लागेल. जर हा प्रोजेक्ट पूर्ण झाला तर भारत आधुनिक तंत्रज्ञानात आत्मनिर्भर बनेल आणि देशासाठी हा मोठा गर्वाचा क्षण असेल.