पोटगीसाठी लपवतात उत्पन्नाची माहिती;आर्थिक सक्षम तरी पतीला लुबाडण्यासाठी घातला घाट

- न्यायालयाने पत्नीला फटकारत पोटगीचा अर्ज नाकारला. हे एक प्रातिनिधिक उदाहरण! मात्र, असे पोटगीचे अर्ज न्यायालयाकडून नामंजूर होत असल्याची काही प्रकरणे समोर आली आहेत.

पुणे : पत्नी उच्च शिक्षित असून, ती स्वतः दीड लाख रुपये कमावते. तरीही न्यायालयात पोटगीसाठी अर्ज करून पती नोकरीविना असताना, तिने स्वतः आपल्या पगारातून आणि बचतीतून घराचे आणि गाडीचे हप्ते भरले. मात्र, आता पती त्यांच्या डिजिटल मार्केटिंग कंपनीतून दरमहा ५ लाख रुपये निव्वळ नफा आणि केरळमधील रबर शेतीतून वर्षाला १० लाख रुपये नफा कमावत असून, त्यांची एकूण वार्षिक अंदाजित कमाई ७० लाख रुपये आहे.

त्यांच्या आर्थिक परिस्थितीमुळे दरमहा १ लाख रुपये पोटगी देण्यात यावी. अशी मागणी पत्नीने केली. न्यायालयाने पत्नीला फटकारत पोटगीचा अर्ज नाकारला. हे एक प्रातिनिधिक उदाहरण! मात्र, असे पोटगीचे अर्ज न्यायालयाकडून नामंजूर होत असल्याची काही प्रकरणे समोर आली आहेत.

पोटगी हा महिलांचा अधिकार असला तरी ज्या महिला स्वतः उच्चशिक्षित व चांगल्या पगारावर नोकरी करत आहेत. त्यांच्याकडून न्यायालयाला सादर कराव्या लागणाऱ्या प्रतिज्ञापत्रात स्वतः:च्या उत्पन्नाची माहिती लपविणे, खोटी माहिती देणे याद्वारे पतीकडून पोटगी उकळण्याचे धक्कादायक वास्तव पाहायला मिळत असून, न्यायालयाकडून अशा महिलांचे पोटगीचे अर्ज फेटाळले जात आहेत.

जर पत्नीचे उत्पन्न पतीपेक्षा खूपच कमी असेल अथवा ती गृहिणी असेल आणि ती तिच्या पूर्वीच्या जीवनशैलीप्रमाणे जगू शकत नसेल, तर तिला पोटगी मिळू शकते. परस्पर संमती, तसेच एकतर्फी घटस्फोट घेऊन विभक्त झालेल्या तब्बल ७० ते ८० टक्के महिला या अशाप्रकारे पोटगीवर अवलंबून असतात. यात घटस्फोटानंतर पतीपासून विभक्त झाल्यावर जर महिला नोकरी करत असूनही एकलपणे मुलांचा सांभाळ करणार असतील तर त्यांना मुलांसाठी पोटगी मागण्याचा अधिकार कायदा देतो. हे जरी खरे असले तरी न्यायालयात घटस्फोटासाठी अर्ज केल्यानंतर उच्च शिक्षित व चांगल्या पगाराची नोकरी करणाऱ्या काही महिला केवळ पतीला आर्थिकदृष्ट्या लुबाडण्यासाठी पोटगीची मागणी करताना दिसत आहेत. मात्र, पोटगी योग्य व पारदर्शकतेच्या आधारावर दिली पाहिजे, असे वकिलांचे म्हणणे आहे.

पोटगी मिळण्यासाठी कोणत्या गोष्टी विचारात घेतल्या जातात?

-जर पत्नीचे उत्पन्न तिच्या पतीपेक्षा खूपच कमी असेल आणि ती तिच्या पूर्वीच्या जीवनशैलीप्रमाणे जगू शकत नसेल

- जर विवाह दीर्घकाळ टिकलेला असेल, तर न्यायालय घटस्फोटानंतरही पत्नीला पूर्वीच्या जीवनशैलीप्रमाणे जगता यावे यासाठी प्रयत्न करते.

- पतीची आर्थिक स्थिती चांगली असल्यास आणि पत्नीला आर्थिक आधार देण्यास सक्षम असल्यास

-घटस्फोटाचे कारण काय आहे यावरही पोटगी अवलंबून असते.

- पोटगीची रक्कम निश्चित करताना न्यायालय पती-पत्नीचे उत्पन्न, जीवनशैली, मुलांची जबाबदारी इत्यादी बाबींचा विचार करतात.

पोटगी योग्य व पारदर्शकतेच्या आधारावर दिली पाहिजे. न्यायालयाने अर्ज फेटाळल्यास, योग्यपणे आर्थिक मदतीला न्याय मिळेल आणि महिलांचा दिशाभूल करण्याचा कोणताही प्रयत्न यशस्वी ठरणार नाही. न्यायालयाने पोटगीची रक्कम ठरवण्यासाठी पती-पत्नीचे शिक्षण आणि आर्थिक दुर्बलता-सबलता लक्षात घेणे गरजेचे आहे. - ॲड. अजिंक्य पु. साळुंके
 

आज पती-पत्नी दोघांमध्ये अहंकार वाढला आहे. तरुणींमध्ये फक्त जीवनशैली, पैशाचे आकर्षण वाढले आहे. त्यांना अशा पद्धतीची नाती हवी आहेत की जिथे त्या जीवन एन्जॉय करू शकतील आणि म्हणतील तेव्हा त्या नात्यातून बाहेर पडू शकतील. त्यामुळे पतीकडून पैसे घेण्यापुरते हे प्रकरण ताणायचे. त्यानंतर नात्याचा शेवट करायचा. पैशाने सुविधा मिळतील; पण मुलांना आई-वडील मिळणार नाहीत. हेच महिलांना कळत नाही. - ॲड. नीता भवर