हिऱ्याच्या खरेदीपूर्वी ‘हे’ चार नियम माहीत करून घ्या! कट, क्लॅरिटी, कलर, कॅरेटचा फॉर्म्युला काय सांगतो?

सोने आणि चांदीची शुद्धता कशी मोजली जाते हे आपल्या सर्वांना माहीत आहे, पण हिऱ्यांची शुद्धता कशी मोजली जाते हे तुम्हाला माहिती आहे का? चला जाणून घेऊया.

सोने आणि चांदी हे फार पूर्वीपासून संपत्तीचे प्रतीक मानले जातात. पण मौल्यवान खड्यांच्या जगात हिऱ्यांनाही विशेष स्थान आहे. सोन्याची शुद्धता कॅरेटमध्ये मोजली जाते, पण हिऱ्यांची गुणवत्ता आणि मूल्य कसे मोजले जाते हे तुम्हाला माहिती आहे का? चला जाणून घेऊया.

हिऱ्याची शुद्धता आणि गुणवत्ता '4C' प्रणाली वापरून निश्चित केली जाते. कट, क्लॅरिटी, कलर, कॅरेटचा हा फॉर्म्युला जेमोलॉजिकल इन्स्टिट्यूट ऑफ अमेरिकाने विकसित केला आहे.

हिऱ्याचा कट हा महत्त्वाचा असतो कारण त्यावरून तो खडा प्रकाश किती चांगल्या प्रकारे परावर्तित करतो हे ठरवले जाते. बारीक कापलेला हिरा त्याच्या अचूक प्रमाण, सममिती आणि पॉलिशमुळे चमकतो.

क्लॅरिटी म्हणजे हिऱ्याच्या आतील दोष किंवा पृष्ठभागावरील अपूर्णता. कमी दोष जास्त शुद्धता आणि उच्च मूल्य दर्शवतात. हिऱ्यांना क्लॅरिटीच्या प्रमाणात श्रेणीबद्ध केले जाते, ज्यामध्ये फ्लॉलेस (FL) ते इंक्लूडिड (I3) पर्यंतचा समावेश असतो.

हिऱ्यांचे मूल्यांकन त्यांच्या रंगावरून केले जाते. जेमोलॉजिकल इन्स्टिट्यूट ऑफ अमेरिकाचा रंग स्केल डी (रंगहीन) ते झेड (फिकट पिवळा किंवा तपकिरी) पर्यंत असतो. पूर्णपणे रंगहीन हिरे अत्यंत दुर्मिळ आणि सर्वात मौल्यवान असतात.

कॅरेट हे हिऱ्याचे वजन मोजण्यासाठी वापरले जाणारे एकक आहे. एका कॅरेटमध्ये २०० मिलीग्राम असते. मोठे हिरे खूपच दुर्मिळ असतात आणि दुर्मिळतेमुळे त्याचे मूल्य निश्चित होते, त्यामुळे कॅरेटच्या वजनात थोडीशी वाढ देखील हिऱ्याची किंमत लक्षणीयरीत्या वाढवू शकते.

हिऱ्यांच्या किमती अनेक जागतिक घटकांवर अवलंबून असतात. डी बियर्स सारख्या प्रमुख हिऱ्या कंपन्या पुरवठ्यावर नियंत्रण ठेवतात, ज्यामुळे बाजारभावांवर परिणाम होतो. आंतरराष्ट्रीय जेमोलॉजिकल इन्स्टिट्यूट सारख्या मान्यताप्राप्त प्रयोगशाळा प्रमाणित ग्रेडिंग प्रदान करतात, ज्यामुळे प्रमाणित हिरे अधिक महाग होतात.