'या' ठिकाणी २ महिने पृथ्वी हादरली, ८०० वेळा भूकंप झाला; आता ज्वालामुखीचा उद्रेक

दोन महिन्यांपूर्वी आइसलँडमधील ग्रिन्डाविक शहरातील जमीन हादरत होती. यावेळी रस्त्यात मध्येच भेग पडली. यातून गरम वायू बाहेर पडत होते. दरम्यान, शहरातील चार-पाच हजार लोकांना सुरक्षित स्थळी हलवण्यात आले.

दोन महिने जमिनीतून सतत वायू बाहेर आल्यानंतर सतत भूकंपाचे धक्केही बसत होते. तसेच भूकंपानंतर ग्रिन्डाविकमधील जमिनीला मोठे तडे गेले आहेत. साडेतीन किलोमीटर लांब मोठी भेग तयार झाली आहे.यातूनही गरम लाव्हा बाहेर पडू लागला.

या ठिकाणी ज्वालामुखीचा उद्रेक होण्याच्या २४ तास आधी ८०० हून अधिक वेळा भूकंप झाले. ही घटना ग्रिन्डाविक शहरातील हेगाफेलच्या उत्तरेला झाली. तेथे ही मोठी बेग पडली आहे. ते शहरापासून अवघ्या काही किलोमीटर अंतरावर आहे. याचे तडे शहरापर्यंत पोहोचले आहेत. हे क्षेत्र आइसलँडची राजधानी रेकजाविकपासून फक्त ४० किलोमीटर अंतरावर आहे.

ज्वालामुखीचा उद्रेक झाल्यामुळे कोणतीही वाहतूक बंद करण्यात आली नसल्याचे आइसलँडच्या हवामान विभागाने म्हटले आहे. दरी सतत वाढत आहे. तिथून पिवळा आणि केशरी रंगाचा लावा सतत बाहेर पडत आहे. याशिवाय भूकंपाचे धक्केही सातत्याने जाणवत आहेत. दरड सतत ग्रिन्डाविकच्या मुख्य शहराकडे सरकत आहे. पण अजून काही अंतरावर आहे.

या भेग पडलेल्या जागेतून ३५३० ते ७०६० घनफूट प्रति सेकंद या वेगाने लावा सतत बाहेर पडत आहे. प्रशासनाने लोकांना या भागाजवळ जाण्यास मनाई केली आहे. नोव्हेंबरच्या सुरुवातीलाच ग्राइंडविकचे रस्ते बुडू लागले. लोकांनी परिसर सोडला आहे.

त्यावेळी शास्त्रज्ञांनी येथे मोठा ज्वालामुखी उद्रेक होण्याची भीती व्यक्त केली होती. बहुतेक मच्छीमार ग्रिंडाविकमध्ये राहतात. बहुतेक लोकांचा व्यवसाय मांसाशी संबंधित आहे. Grindavik च्या रिकाम्या जमिनीत १० किमी लांबीपर्यंत लावा वाहत होता. ते पृष्ठभागापासून सुमारे ८०० मीटर रिकामे झाले असते.

या लावा प्रवाहामुळे झालेल्या भूकंपामुळे आइसलँडचे मुख्य पर्यटन स्थळ ब्लू लगून जिओथर्मल स्पा बंद करण्यात आले. रेकजेनेस क्षेत्र राजधानी रेकजाविकच्या नैऋत्येला आहे. हा परिसर फक्त भूकंप आणि ज्वालामुखीसाठी ओळखला जातो. दोन वर्षांपूर्वी मार्चमध्ये येथे मोठा ज्वालामुखीचा उद्रेक झाला होता.

२०२१ ज्वालामुखीचा उद्रेक सहा महिने लावा बाहेर पडत होता. यानंतर, ऑगस्ट २०२२ मध्ये आणखी एक स्फोट झाला, ज्याचा लावा तीन आठवडे वाहत राहिला. हे सर्व स्फोट Fagradalsjaal ज्वालामुखीतून बाहेर पडणाऱ्या लावा कालव्याच्या जाळ्यामुळे होत आहेत. ज्वालामुखीचे भूमिगत बोगदे ६ किलोमीटर रुंद आणि १९ किलोमीटर लांब आहेत.

हे लाव्हा बोगदे सुमारे ६ हजार वर्षे शांत होते. मात्र गेल्या दोन वर्षांपासून त्यांचा सातत्याने स्फोट होत आहे. आइसलँड हे युरेशियन आणि उत्तर अमेरिकन टेक्टोनिक प्लेट्स दरम्यान अस्तित्वात आहे. या दोन्ही प्लेट्स पृथ्वीवरील सर्वात मोठ्या टेक्टोनिक प्लेट्स आहेत. त्यामुळेच इथे ज्वालामुखीचा उद्रेक होत राहतो. या ठिकाणी भूकंप होतच राहतात.