येलदरी जलाशयाच्या परिसरात आढळला छोटा चोर कावळा

येलदरी धरणाच्या जलाशयात हवेत उडत असतांना नेहमीपेक्षा वेगळा पक्षी दिसला. भारतात या पक्ष्याच्या ई बर्डनुसार खूप कमी नोंदी आहेत. मराठवाडयातील ही पहिलीच नोंद आहे. पक्षीमित्र, पक्षी अभ्यासकांसाठी खूप महत्त्वाची नोंद आणि आनंदाचे वातावरण आहे. तौक्ते चक्रीवादळाच्या तडख्यामुळे सुरक्षित ठिकाणी येलदरी धरणाच्या ठिकाणी आला असावा. याचे मराठी नाव छोटा चोर कावळा असून,

फ्रीगाटे बर्ड कुटुंबातील फ्रेगेटिडाईच्या कुळातील हा समुद्री पक्षी आहे. सुमारे ७५ सेमी (३० इंच) लांबीची, ही फ्रिगेटबर्डची सर्वात लहान प्रजाती आहे. हा पक्षी भारतीय आणि प्रशांत महासागराच्या तसेच ब्राझीलच्या अटलांटिक किनाऱ्‍यावरील उष्णकटिबंधीय वातावरणात वास्तव्यास असतो. छोटा चोर कावळा एक हलका अंगभूत समुद्री पक्षी आहे. ज्यात तपकिरी - काळा पिसारा, लांब अरुंद पंख आणि खोलवर काटेरी शेपटी असते. नरला एक लाल रंगाची सामान्य पिशवी असते आणि जोडीदारास आकर्षित करण्यासाठी तो त्यास फुगवितो. मादी नरपेक्षा किंचित मोठी आहे. फ्रिगेट बर्ड्स समुद्राच्या पृष्ठभागावरून अनेकदा उडणारे मासे खातात. नरांच्या वरच्या पंखांवर फिकट गुलाबी पट्टीदेखील असते. मादीचे केस, डोके आणि मान पांढरी कॉलर आणि स्तनाचे असते. मादीच्या डोळ्याभोवती एक लाल रंगाचे वलयही असते. किशोर आणि अपरिपक्व पक्ष्यांना ओळखणे अधिक कठीण आहे. फ्रिगेट पक्षी उडण्यासाठी तयार झालेले असावेत ते क्वचितच पोहतात आणि कमी चालत असतात. हे पक्षी झाडांमध्ये घरटे बांधतात. झाडे आणि झुडुपांभोवती सुरक्षित ठिकाणी पिल्लांचे संगोपन करतात. ते वजनाने अतिशय हलके आणि लांब, अरुंद पंख असलेले आणि ते हवेचे मास्टर आहेत.

मराठवाड्यातील पहिलीच नोंद

२१ मे रोजी सकाळी घराच्या पाठीमागे येलदरी धरणाच्या जलाशयात हवेत उडत असताना नेहमीपेक्षा वेगळा पक्षी दिसत असल्याचे समजले. त्यांनी त्वरित या पक्ष्याचे फोटो घेतले. या पक्ष्याची अधिक माहिती तपासली असता. भारतात या पक्ष्याच्या ई बर्डनुसार खूप कमी नोंदी आहेत. मराठवाडयातील ही पहिलीच नोंद असल्याचे गणेश कुरा यांनी सांगितले.

पक्षीमित्रांसाठी पर्वणी

महाराष्ट्रात या समुद्र पक्ष्याच्या ५ ते ६ नोंदी आहेत. तौक्ते वादळापासून स्वतःचा बचाव करण्यासठी येलदरी जलाशयाच्या आवारात आला असावा. पक्षीमित्रांसाठी ही अतिशय आनंदाची बाब आहे. येलदरी धरण परिसरात नेहमीच नवनवीन पक्षी येत असल्याने पक्षीमित्रांसाठी ही पर्वणी ठरत आहे.

अनिल उरटवाड, पक्षीमित्र