- ओंकार करंबेळकर
तुम्हाला कधी असं वाटतं, आपल्याला आवडतं भलतंच, आपण शिकलो भलतंच. पण असं वाटणारे असे आपण एकटेच नसतो. मात्र नुस्तं वाटणं आणि आपल्याला जे आवडतं तेच झोकून देऊन करणं यात फरक आहे. मात्र हे बोलायला जितकं सोपं आहे, तितकं ते करणं अवघड. ज्याच्यात जिद्द अफाट तेच हे करू शकतो. आणि तसं करणारे म्हणून अपवाद ठरतात. गेली काही वर्षे इंटरनेटवर एका व्यंगचित्रकारानं धमाल उडवून दिली आहे. पर्यावरणावर भाष्य करणारी, पर्यावरणीय समस्या दाखवणारी त्याची काटरून्स आणि प्राण्यांची माहिती देणारी सुटी चित्रं, जंगलांचे नकाशे याच्यावर वन्यजीव अभ्यासकांच्या अक्षरशर्‍ उडय़ा पडत आहेत. या हरफन मौला मुलाचं नाव आहे रोहन चक्रवर्ती. त्याचं झालं असं या मुलाला चित्रकला आणि वन्यजीव अशी एकाचवेळी दोनदोन विषयांची आवड होती. मग काय या साहेबांनी दोन्ही विषयांना एकत्र करून त्यातून स्वतर्‍ वेगळं करिअर तयार केलं आणि आपल्याला आवडतं ते काम आता तो मनापासून करतोय. लहानपणापासून रोहन आणि त्याचा भाऊ रोहित यांना जंगलामध्ये भटकायची संधी मिळाली. त्यांच्या आजोबांना वन्यजीवांची विशेष आवड होती. त्यामुळे अगदी तीन वर्षाचे असल्यापासून या दोन्ही भावांना जंगलात जाता यायचं, पशू-पक्ष्यांची नावं माहिती झाली आणि प्राण्यांना पाहिल्यावर नावंही सांगता यायची. रोहन तर आजोबांना जंगलाचा विश्वकोशच म्हणतो. रोहनने नंतर डेण्टिस्ट होण्यासाठी डेण्टल कॉलेजमध्ये प्रवेश घेतला. पण, शिक्षण घेतानाच त्याच्या लक्षात आलं आपण काही हे काम आयुष्यभर करू शकणार नाही. वेदनेने त्रस्त असणार्‍या लोकांच्या जबडय़ात हात घालून दातांच्या समस्या दूर करायच्या हे काम आपलं नाही, हे त्याला जाणवलं. मग काय पदवी मिळवल्यावर प्रॅक्टिस वगैरे न करता त्यानं सरळ अ‍ॅनिमेशनचं काम सुरू केलं. बंगळुरूमधल्या एका फिल्म स्टुडिओसाठी तो अ‍ॅनिमेशन करू लागला.
चित्रकलेबद्दल असणारी आवड त्याला येथे कामाला आली. त्याच्या करिअरमध्ये अशा उडय़ा मारण्याच्या निर्णयामागे त्याचे आई-बाबा उभे राहिले. त्यांनी त्याला साथ दिली. रोहनबरोबर त्याचा भाऊसुद्धा वन्यजीव क्षेत्रातच कार्यरत आहे. रोहनने पर्यावरणीय व्यंगचित्रकलेला निवडलं तर रोहितने चक्क वटवाघळांना. रोहित वटवाघळांचा अभ्यासक आहे. अ‍ॅनिमेशनच्या कलेमध्ये गती आल्यानंतर रोहननं पर्यावरण व वन्यजीवांच्या विषयावर कार्टून्स काढायला सुरुवात केली. ख्यातनाम वन्यजीव अभ्यासक बिट्ट सहगल यांच्या सँक्च्युरी एशिया या वन्यजीव मासिकात प्रसिद्ध झालं. त्यानंतर रोहनने मग वेगात आगेकूच सुरू केली. वन्यजीव आणि पर्यावरण विषयालाच वाहिलेली ही कार्टून्स इतर प्रकाशकांनाही आवडली आणि वेगवेगळ्या वर्तमानपत्रांमध्ये, नियतकालिकांमध्ये त्याची चित्रं, व्यंगचित्रं प्रसिद्ध होऊ लागली. मग त्यानं व्यंगचित्रांसाठी ग्रीन ह्युमर नावानं एक कंपनी आणि वेबसाइट सुरू केली. या वेबसाइटवर तो त्याची चित्रं आणि प्राणी-पक्ष्यांची कार्टून्स छापलेल्या वस्तू विकतो. काटरून्स काढण्यासाठी प्राणी-पक्षीच का निवडले असं विचारल्यावर तो म्हणतो, राजकीय नेत्यांवर सर्वच व्यंगचित्रकार चित्रं काढतात; पण मला ते जमलं नसतं, त्या विषयात मला गती नाही. त्यातून मला निसर्गाची आवड व्यंगचित्रांइतकीच होती. त्यामुळे मी निसर्ग हाच विषय निवडला. जगभरातल्या प्रसिद्धी माध्यमांत जंगलं आणि पर्यावरण हा विषय नेहमी आधी यावा असं मला वाटतं. सध्या रोहनकडे विविध आंतरराष्ट्रीय कंपन्या कामासाठी विनंती करतात. प्रत्येक आठवडय़ाला तो एक क़्रमिक स्ट्रीप प्रसिद्ध करतो. भारतातल्या व देशाबाहेरील जंगलांचे चित्रमय नकाशेही तो काढतो. या नकाशांना भरपूर मागणी आहे. (उदा र्‍ कान्हा जंगल, कर्नाटकातील वन्यजीवांचा चित्रमय नकाशा). डब्ल्यूडब्ल्यूएफ इंडियासाठी त्यानं केलेलं द ग्रेट इंडियन नेचर ट्रेल हे कॉमिक बुक 22 जून रोजी प्रसिद्ध होत आहे, तर डब्ल्यूडब्ल्यूएफ हाँगकाँगसाठी त्यानं चित्रमय सागरी नकाशे तयार करायला घेतले आहेत. त्यानं प्राण्यांची काढलेली कार्टून्स आणि टी-शर्ट, घडय़ाळे, कॉफीमगवर छापलेले काटरून्स सगळ्यांनाच आवडली. या आगळ्यावेगळ्या कल्पनेवर रोहनने स्वतर्‍चं एक यशस्वी करिअर उभं केलं आहे. तो म्हणतो, या कामातून मिळत असलेल्या समाधानाचा विचार केला तर दुसरी कोणतीच गोष्ट इतका आनंद मला देऊ शकणार नाही असं दिसतं. किंबहुना प्राणी आणि व्यंगचित्रं या पलीकडे आता माझ्या मनात दुसरे विचारच येत नाहीत इतकं या विषयावर माझं प्रेम आहे. येत्या काळामध्ये रोहन त्याची सर्व व्यंगचित्रं एकत्र करून पुस्तक प्रसिद्ध करण्याच्या विचारात आहे. रोहन म्हणतो, तुम्ही जर इतर कोणाचं स्वप्न पूर्ण करण्यासाठी काम करत राहिलात तर तुमच्यामधील सुप्त गुणांचा, शक्तींचा पूर्ण वापर कधीच होणार नाही. हे मला ज्या दिवशी लक्षात आलं त्याच दिवशी मी ग्रीन ह्युमरच्या कामाला सुरुवात केली.