kolhapur: शून्यातून विश्व निर्माण करणारे प्रसिद्ध बांधकाम व्यावसायिक आर. एम. मोहिते यांचे निधन 

कोल्हापूर : शून्यातून विश्व निर्माण करणारे महाराष्ट्रातील प्रसिद्ध बांधकाम व्यावसायिक रामचंद्र मारुती तथा आर. एम. मोहिते (वय ९१) यांचे गुरुवारी संध्याकाळी सहाच्या सुमारास निधन झाले. त्यांच्यावर आज शुक्रवारी सकाळी पंचगंगा नदीघाटावर अंत्यसंस्कार करण्यात येणार आहेत. सकाळी ९ वाजता त्यांच्या नागाळा पार्क येथील निवासस्थानाहून अंत्ययात्रा निघणार आहे.

लौकिक अर्थाने त्यांचे शिक्षण कसेबसे तिसरीपर्यंतच झाले होते परंतु एखाद्या आयआयटीन्सला मागे सारेल इतके चांगले बांधकाम व्यवसायातील तांत्रिक आणि व्यवहार ज्ञान त्यांना होते. त्यामुळेच उद्योग, व्यवसायाचे एवढे साम्राज्य ते उभे करू शकले. पांढरा शुभ्र शर्ट, तसेच पांढरे पंजी आणि जगणेही लखलखीत असेच त्यांचे व्यक्तिमत्त्व होते.

वयोमानानुसार गेले काही दिवस त्यांची प्रकृती बरी नव्हती. त्यांच्या पश्चात उद्योजक दिलीप आणि शिवाजी ही दोन मुले, सुना, चार मुली, जावई, नातवंडे असा मोठा परिवार आहे. कुटुंबातील अनेक सदस्य बाहेरगावी आहेत. ते सर्वजण आज शुक्रवारी सकाळपर्यंत कोल्हापुरात येणार आहेत. मोहिते यांच्या निधनाचे वृत्त समजताच माजी आमदार ऋतुराज पाटील, समरजित घाटगे, आनंद माने यांच्यासह उद्योजक, प्रशासनातील निवृत्त अधिकारी, राजकीय पदाधिकाऱ्यांनी तातडीने मोहिते यांच्या घरी धाव घेतली व कुटुंबीयांचे सांत्वन केले. एक सुखी, समाधानी समृद्ध आयुष्य ते जगले.

कोल्हापूर भूषण..

मोहिते यांच्या कार्याचा गौरव करण्यासाठी कोल्हापूर महापालिकेने सन २००० साली माजी पंतप्रधान चंद्रशेखर यांच्या हस्ते त्यांना कोल्हापूर भूषण पुरस्काराने सन्मान केला होता. डॉ. डी. वाय. पाटील अभिमत विद्यापीठाच्यावतीने २०२२ साली त्यांना जीवन गौरव पुरस्काराने सन्मानित करण्यात आले होते. विविध सामाजिक संस्थांनीही त्यांचा गौरव केला होता.

सामान्य कुटुंबात जडणघडण..

कोल्हापूर पन्हाळा रस्त्यावरील केर्ले हे त्यांचे गाव. याच गावात बहिणाबाई आणि मारुती व्यंकोजी मोहिते यांच्यापोटी १६ मार्च १९३४ रोजी मोहिते यांचा जन्म झाला. त्यांचे वडील विहिरीला, रस्त्याला दगड पुरवणे, मोऱ्या बांधण्याची कामे करत होते. त्यामुळे साहजिकच आर. एम. यांनाही याच कामाकडे ओढा निर्माण झाला. त्यांनीही छोटी छोटी कामे घेण्यास सुरुवात केली. दर्जेदार काम आणि पडेल ते कष्ट करण्याची तयारी यामुळे साहजिकच शासकीय कामेही त्यांना मोठ्या प्रमाणावर मिळू लागली. १९६२ ते १९७६ पर्यंतचा हा काळ मूलभूत विकासकामे करण्याचा असल्याने त्यांनी या काळात मोठी झेप घेतली.

पाटबंधारे प्रकल्पाची उभारणी

रस्त्यांची आणि पुलांची कामे करता करता त्यांनी सांगली, रायगड, सिंधुदुर्ग आणि कोल्हापूर जिल्ह्यातील अनेक पाटबंधारे प्रकल्पांची उभारणी केली. यातील खालापूर तालुक्यातील चौक येथील मोरवे प्रकल्पाची निविदा त्यांनी आंतरराष्ट्रीय पातळीवरील स्पर्धेतून मिळवली होती. जिल्ह्यातील कासारी, चित्री, जंगमहट्टी प्रकल्प त्यांनी उभारले.

वस्त्रोद्योग, शिक्षणातही कार्य

एकीकडे रस्ते, पाटबंधारे प्रकल्पांचे कामात जम बसल्यानंतर त्यांनी १९९५ साली मंगरायाचीवाडी ता. हातकणंगले येथे 'आर. एम. मोहिते टेक्सटाइल्स लि. ही सूतगिरणी सुरू केली. त्यातील यशानंतर 'अभिषेक कॉटस्पिन मिल लि., तामगाव' ही दुसरी सूतगिरणी सुरू केली. शिक्षणाविषयी आस्था असल्याने गावातील शिक्षण संस्थेची जबाबदारी त्यांनी घेतली. तसेच फोर्ट इंटरनॅशनल ही शिक्षणसंस्थाही त्यांनी स्थापन केली. शिवनेरी पतसंस्थेच्या माध्यमातून त्यांनी सहकारातही काम केले. त्यांनी सुभद्रा लोकल एरिया बँकेचीही स्थापना केली होती.

अण्णा नावाने ओळख..

मोहिते यांना सर्वजण ‘अण्णा’ म्हणत. करारी असलेले अण्णा सामाजिक कामात मात्र अग्रेसर. मात्र त्याची वाच्यता करण्याचा त्यांचा स्वभाव नव्हता. शासनाच्या उपक्रमांना नेहमीच मोहिते यांची यंत्रणा हक्काने वापरली जायची. तर सामाजिक संस्थांच्या उपक्रमांनाही त्यांचे नेहमी पाठबळ असे.

रस्त्यांचे महत्त्वाचे काम

कोकणासारख्या दुर्गम भागात घाटातील रस्ते तयार करण्याचे अवघड काम मोहिते यांनी पूर्ण केले. निनाईपरळ ते उदगिरी हा रस्ता आणि राजापूरजवळील पाचल ते जवळेतर हा सुमारे १७ कि. मी.चा घाट रस्ता तयार करण्याचे काम मोहिते यांना मिळाले होते. ट्रॅक्टर-ट्रॉली, रोलर, बुलडोझर यासारख्या साधनसामग्रीसह त्यांनी पूर्ण केलेल्या या रस्त्यांच्या कामांची आठवण आजही काढली जाते.