ज्येष्ठ निर्जला एकादशी: एकदाच व्रत करा, २४ एकादशींचे पुण्य मिळवा; पाहा, महात्म्य अन् मान्यता

Jyesth Nirjala Ekadashi June 2025 Vrat Puja Vidhi In Marathi: मराठी वर्षांत येणाऱ्या सर्व एकादशींपैकी निर्जला एकादशीचे महत्त्व आणि महात्म्य अनन्य साधारण असल्याचे म्हटले जाते. व्रत पूजनाची सोपी पद्धत जाणून घ्या...

Jyesth Nirjala Ekadashi June 2025 Vrat Puja Vidhi In Marathi: मराठी वर्षातील तिसरा ज्येष्ठ महिना सुरू झाला आहे. ज्येष्ठ महिना अनेकार्थाने महत्त्वाचा मानला जातो. ज्येष्ठ महिन्याच्या शुद्ध पक्षातील एकादशी निर्जला एकादशी म्हणून ओळखली जाते. संपूर्ण वर्षात येणाऱ्या २४ एकादशींमध्ये निर्जला एकादशीचे महत्त्व आणि महात्म्य अनन्य साधारण असल्याचे सांगितले जाते. निर्जला एकादशीचे व्रत कसे करावे? जाणून घ्या...

प्रत्येक मराठी महिन्याच्या शुद्ध पक्षात आणि वद्य पक्षात एकादशी येते. या प्रत्येक एकादशीचे महत्त्व आणि मान्यता अगदी वेगवेगळ्या आहेत. तसेच या प्रत्येक एकादशीची नावेही अगदी वैशिष्ट्यपूर्ण आहेत. या एकादशींच्या नावावरून त्याचे वेगळेपण आणि महत्त्व विषद होत असते. ०६ जून २०२५ रोजी निर्जला स्मार्त एकादशी आहे. निर्जला एकादशीला श्रीविष्णूंच्या पूजनाने, भजनाने आणि उपासनेने जीवनातील विघ्न दूर होतात. सुख, शांतता, समृद्धी येते, असेही सांगितले जाते. 

निर्जला एकादशीचे महत्त्व अन् महात्म्य

ज्येष्ठ मासातील एक महत्त्वाचे व्रत म्हणजे निर्जला एकादशी. निर्जला एकादशीला दोन्ही वेळी खायचे तर नाहीच, शिवाय पाणीदेखील प्यायचे नाही असा नियम आहे. मराठी वर्षात एकूण २४ एकादशी येतात. पण असे म्हणतात की,  संपूर्ण वर्षातील दुसरी कोणतीही एकादशी न करता या एकादशीचे व्रत विधीपूर्वक केले, तर सर्व एकादशीचे पुण्य प्राप्त होते, अशी मान्यता असल्याचे सांगितले जाते. म्हणून या एकादशीला अधिक महत्त्व आहे. या दिवशी काहीही न खातापिता उपास करावा. श्रीविष्णूंची विधिवत पूजा करावी. गायन, नृत्य करून रात्री जागरण करावे. दुसऱ्या दिवशी पुन्हा श्रीविष्णूंची यथासांग पूजा करून, गरजूंना दान देऊन मग उपास सोडावा. हे व्रत केल्याने दीर्घायुष्य लाभते. सुदृढ आरोग्य प्राप्त होते, असे म्हटले जाते. आजच्या धकाधकीच्या जीवनात सगळ्यांनाच हे व्रत शक्य होईल असे नाही. त्यामुळे संपूर्ण अन्न पाण्याचा त्याग करून नाही, तर निदान फक्त फलाहार करून हे व्रत करण्याचा प्रयत्न करावा, असे सांगितले जाते.

निर्जला एकादशीचे व्रत कसे करावे?

निर्जला एकादशी व्रताचरण आणि श्रीविष्णू पूजनाचा संकल्प करावा. श्रीविष्णूंची चौरंगावर स्थापना करावी. श्रीविष्णूंचे आवाहन करावे. यानंतर पंचामृत अभिषेक अर्पण करून त्याचाच नैवेद्य दाखवावा. मुख्य अभिषेक करावा. अभिषेक झाल्यानंतर वस्त्र, गंध, अक्षता, तुळशीची पाने, फुले, फळे श्रीविष्णूंना अर्पण करावीत. धूप, दीप आणि नैवेद्य दाखवून श्रीविष्णूंची आरती करावी. यानंतर मनापासून नमस्कार करून सर्वांना प्रसादाचे वाटप करावे. शक्य असल्यास विष्णू सहस्रनामाचे पठण करावे. यथाशक्ती दान करावे. आपापले कुळाचार, कुळधर्म, परंपरा यानुसार पूजन करावे. षोडषोपचार पूजा शक्य नसेल, तर पंचोपचार पूजा करावी. आपापले कुळाचार, कुळधर्म, परंपरा पाळून एकादशी व्रताचरण करावे. 

निर्जला एकादशी व्रताची सांगता कशी करावी?

निर्जला एकादशीला जागरण करून भजन, कीर्तनात रात्र जागवावी, असे सांगितले जाते. एकादशीचे व्रत आचरणाऱ्यांना मनात कोणत्याही प्रकारचा संशय ठेऊ नये. व्रतदिनी केवळ फलाहार घ्यावा. ज्यांना केवळ फलाहार करणे शक्य नाही, त्यांनी सात्विक आहार घ्यावा. शक्यतो कांदा, लसूणयुक्त उग्र पदार्थ खाणे टाळावे. एकादशी दिनी केलेल्या व्रतानंतर दुसऱ्या दिवशी उठून स्नानदिक कार्ये आटोपल्यानंतर की, एकादशी व्रत सांगतेचा संकल्प करून तो पूर्ण करावा. यावेळी श्रीविष्णूंची मनोभावे पूजा करावी. व्रताच्या यशस्वीतेसाठी श्रीविष्णूंचे आभार मानावेत. व्रत आचरण काळात कोणाबाबतही अपशब्द बोलू नयेत. पूजा करताना कोणाच्याही बाबतीत मनात ईर्ष्या उत्पन्न करू नये. तसेच व्रताचरण करताना अनावधानाने झालेल्या चुकांबाबत श्रीविष्णूंकडे क्षमायाचना करावी.