Technology: सावधान! तुमच्या फोन स्क्रीनवरील 'हे' तीन रंगीत ठिपके देतात हॅकिंगची सूचना

Technology: मोबाईल आपल्याला जे सिग्नल देतो, त्याकडे दुर्लक्ष केल्याने मोठा फटका बसतो, ते टाळण्यासाठी ही माहिती. 

आजकाल स्मार्टफोनमध्ये गोपनीयता (Privacy) आणि सुरक्षितता (Security) ही सर्वात मोठी चिंता आहे. अनेक ॲप्स आपल्या परवानगीशिवाय कॅमेरा किंवा मायक्रोफोन वापरतात का? – या प्रश्नाचे उत्तर देण्यासाठी, iOS आणि आधुनिक Android सिस्टीमने एक खास वैशिष्ट्य आणले आहे: गोपनीयता सूचक (Privacy Indicators)! ते कसे ओळखावे आणि त्याचा अर्थ काय ते जाणून घेऊ. 

तुमच्या फोनच्या स्क्रीनच्या वरच्या कोपऱ्यात (उदा. बॅटरी इंडिकेटरजवळ) दिसणारे हे छोटे रंगीत ठिपके (Dots) खूप महत्त्वाचे आहेत. ते तुम्हाला तुमचा कॅमेरा किंवा मायक्रोफोन कोणत्या क्षणी सक्रिय आहे, याची माहिती देतात.

१. हिरवा ठिपका (The Green Dot - कॅमेरा)

अर्थ: जेव्हा तुमच्या स्मार्टफोनचा कॅमेरा सक्रिय (Active) असतो, तेव्हा हा हिरवा ठिपका दिसतो.

संकेत: कोणताही फोटो ॲप, व्हिडिओ रेकॉर्डिंग ॲप, किंवा व्हिडिओ कॉन्फरन्सिंग ॲप (उदा. Zoom, Google Meet) जेव्हा कॅमेऱ्याचा वापर करते, तेव्हा हा इंडिकेटर लगेच दिसतो.

सुरक्षा: जर तुम्ही कोणतेही ॲप वापरत नसताना किंवा साधे ब्राउझिंग करत असताना अचानक हा हिरवा ठिपका दिसला, तर याचा अर्थ तुमच्या फोनमधील एखादे ॲप गुप्तपणे तुमचा कॅमेरा वापरत आहे. त्वरित त्या ॲपला बंद करा किंवा त्याची परवानगी (Permissions) तपासा.

२. केशरी/पिवळा ठिपका (The Orange/Yellow Dot - मायक्रोफोन)

अर्थ: जेव्हा तुमच्या स्मार्टफोनचा मायक्रोफोन (Mic) सक्रिय असतो आणि तो तुमचा आवाज ऐकत असतो, तेव्हा हा केशरी किंवा पिवळ्या रंगाचा ठिपका दिसतो.

संकेत: तुम्ही जेव्हा फोनवर बोलता, व्हॉईस रेकॉर्डिंग करता, व्हर्च्युअल असिस्टंटला (उदा. Google Assistant) बोलता किंवा व्हॉईस मेसेज पाठवता, तेव्हा हा इंडिकेटर दिसतो.

सुरक्षा: जर तुम्ही शांत बसलेले असाल आणि फोनमध्ये कोणतेही ॲप चालू नसताना हा केशरी ठिपका दिसला, तर हे स्पष्ट संकेत आहे की, एखादे ॲप तुमच्या आजूबाजूला असलेले संभाषण ऐकत आहे (Eavesdropping). हे खासकरून स्पायवेअर किंवा काही जाहिरात ट्रॅकिंग ॲप्सकडून होण्याची शक्यता असते. ज्यामुळे आपण एखादा विषय बोलल्यानंतर पुढच्या पाच मिनिटात त्या विषयाशी संबंधित जाहिराती, बातम्या दिसू लागतात. 

३. लाल ठिपका (The Red Dot - रेकॉर्डिंग)

काही ऑपरेटिंग सिस्टीममध्ये किंवा विशिष्ट ॲप्समध्ये, लाल ठिपका दिसतो.

संकेत: हा ठिपका अनेकदा स्क्रीन रेकॉर्डिंग (Screen Recording) चालू आहे, हे दर्शवण्यासाठी वापरला जातो. किंवा काही जुन्या सिस्टीममध्ये तो मायक्रोफोन सक्रिय असल्याचे दर्शवू शकतो.

सुरक्षा: जर तुम्ही स्वतः स्क्रीन रेकॉर्डिंग चालू केले नसेल आणि हा लाल ठिपका दिसत असेल, तर कोणीतरी तुमच्या फोनवरील सर्व क्रिया गुप्तपणे रेकॉर्ड करत आहे, असा त्याचा अर्थ होतो.

हे धोके टाळण्यासाठी मोबाईल सेटिंग :

जर तुम्ही कॅमेरा किंवा मायक्रोफोन वापरत नसताना हे रंगीत ठिपके दिसले, तर खालील गोष्टी त्वरित करा:

ॲप्स तपासा: रिसेंट ॲप्समध्ये जाऊन कोणते ॲप चालू आहे, ते त्वरित बंद करा.

परवानगी तपासा: सेटिंग्जमध्ये (Settings) जा आणि 'Privacy' विभागांतर्गत 'Camera Access' आणि 'Microphone Access' तपासा. ज्या ॲप्सना गरज नाही, त्यांची परवानगी काढून टाका.

ॲप्स अपडेट करा: आपली ऑपरेटिंग सिस्टीम आणि सर्व ॲप्स नेहमी अद्ययावत (Update) ठेवा.

हे लहान रंगीत ठिपके तुमच्या गोपनीयतेचे संरक्षक आहेत. त्यांचा अर्थ समजून घेतल्यास तुम्ही तुमच्या डेटा आणि खासगी संभाषणाचे रक्षण करू शकता.