गेल्या काही वर्षांत जिल्हा परिषदेच्या (ZP) शाळांनी गुणवत्तापूर्ण शिक्षणाचे नवे मापदंड स्थापित केले आहेत. बीड जिल्ह्यातील आष्टी तालुक्यातील भवरवाडी येथील जिल्हा परिषदेची शाळा याच बदलाचे एक उत्कृष्ट उदाहरण ठरली आहे. केवळ ३२ विद्यार्थी आणि दुसरी ते चौथीचे वर्ग असलेल्या या शाळेने शिक्षणाच्या पारंपरिक चौकटीबाहेर जाऊन अभिनव उपक्रम सुरू केला आहे, ज्यामुळे विद्यार्थ्यांचा सर्वांगीण विकास साधला जात आहे.
खेळातून कलेकडे: या शाळेचे मुख्याध्यापक सुनील काकडे आणि शिक्षक अनिल बेदरे यांच्या पुढाकाराने एक महत्त्वाचा बदल घडवून आणला गेला आहे. त्यांनी शाळेतील मधल्या सुट्टीत (Lunch Break) मुलांना मोकळे न सोडता, त्या वेळेचा सदुपयोग करण्याचा निर्णय घेतला. या वेळेत विद्यार्थ्यांना कॅलिग्राफी (सुलेखन) आणि रांगोळीचे प्रशिक्षण द्यायला सुरुवात केली.
सामान्यतः मधल्या सुट्टीत विद्यार्थी खेळण्यात किंवा डबा खाण्यात रमलेले असतात; पण भवरवाडीच्या या विद्यार्थ्यांनी कलेला वेळ दिला आणि त्याचे विलक्षण सकारात्मक परिणाम दिसून येत आहेत.
कला शिक्षणाचे शैक्षणिक फायदे : कॅलिग्राफी आणि रांगोळी हे उपक्रम केवळ करमणुकीचे साधन राहिले नाहीत, तर ते विद्यार्थ्यांच्या शैक्षणिक विकासाचे प्रभावी माध्यम बनले आहेत:
एकाग्रता आणि अटेन्शन स्पॅन: कॅलिग्राफीमुळे विद्यार्थ्यांमध्ये एकाग्रता वाढली. अक्षरांना वळण देण्यासाठी आणि रेषा व्यवस्थित आखण्यासाठी मुलांना जास्त लक्ष द्यावे लागते, ज्यामुळे त्यांचा अटेन्शन स्पॅन (Attention Span) मोठ्या प्रमाणात वाढल्याचे दिसून आले आहे.
स्मरणशक्तीत वाढ: रांगोळी काढण्यासाठी डिझाइन लक्षात ठेवणे आणि कॅलिग्राफीसाठी अक्षरांचे विशिष्ट फॉर्म लक्षात ठेवणे आवश्यक असते. या सवयीमुळे मुलांची स्मरणशक्ती (Memory) आणि शिकण्याची क्षमता सुधारली आहे.
कला कौशल्ये: या प्रशिक्षणामुळे विद्यार्थ्यांच्या अंगी अंगभूत कला रुजली आहे, ज्यामुळे त्यांना एक वेगळे कौशल्य (Skill) प्राप्त झाले आहे.
या बदलांमुळे मुलांना अभ्यासातही मोठी मदत होत असल्याचा विश्वास शिक्षक आणि पालकांनी व्यक्त केला आहे.
शाळेचा आणि सरपंचांचा पुढाकार :
शाळेचे पाठबळ: रांगोळी काढण्यासाठी लागणारा संपूर्ण खर्च शाळा स्वतः उचलते.
सरपंचांची मदत: गावच्या सरपंचांनी या अभिनव उपक्रमाचे महत्त्व ओळखले आणि शाळेतील सगळ्या मुलांना कॅलिग्राफी पेन भेट दिले. यामुळे विद्यार्थ्यांचा उत्साह वाढला.
भवरवाडीची ही जिल्हा परिषद शाळा आता विद्यार्थ्यांना केवळ पुस्तकी शिक्षण (Education) नाही, तर त्यांच्या अंगभूत कलागुणांना वाव देत कौशल्य विकासाच्या (Skill Development) दिशेने एक महत्त्वाचे पाऊल उचलत आहे. हा उपक्रम महाराष्ट्रातील इतर छोट्या शाळांसाठी एक आदर्श मॉडेल ठरू शकते.
Web Summary : Beed ZP school innovatively uses lunch breaks for calligraphy and rangoli training, boosting concentration and skills. Supported by the village head, this initiative provides holistic education, serving as a model for rural schools.
Web Summary : बीड ZP स्कूल ने मध्यांतर को सुलेखन और रंगोली प्रशिक्षण के लिए उपयोग किया, जिससे एकाग्रता और कौशल बढ़ा। सरपंच के समर्थन से, यह पहल समग्र शिक्षा प्रदान करती है, जो ग्रामीण स्कूलों के लिए एक आदर्श है।