- अनन्या भारद्वाज
व्हॉट्सअ‍ॅप ‘डिलीट फॉर एव्हरीवन’असा डिलीटचा, आपण जे लिहू ते ७ मिनिटांतपुसून टाकण्याचा पर्याय आहे म्हणून७ मिनिटं स्टेकला लावू नका.कारण जे पुसलं गेलंअसं आपल्याला वाटतंते कधीच कायमचं पुसलं जात नाही!व्हॉट्सअ‍ॅपने ‘डिलीट फॉर एव्हरीवन’चा पर्याय दिल्यानं जगभरात म्हणे आनंदोत्सव साजरा झाला. आपण एखाद्या व्यक्तीला अगर गटाला पाठवलेला मेसेज, फोटो, व्हिडीओ आता सात मिनिटांच्या आत डिलीट करता येणार आहे. अर्थात मेसेज डिलीट करण्याचा पर्याय आहे पण म्हणून आपण मेसेज टाकला आणि डिलीट केल्याचं कुणाला कळत नाही असं नाही. ते कळतंच. आणि लोकांना हा प्रश्न पडतोच की यानं असं काय टाकलं होतं की ते याला डिलीट करावंसंच वाटलं. आणि हे कळणं किंवा ही शंका, डाउटच म्हणूया आजकालच्या अति भावना दुखवू जगात गैरसमजाला पुरेसं निमित्त देऊ शकतं. त्या गैरसमजातून भविष्यात नात्यांत अधिक तणाव निर्माण होऊच शकतात.पण तरीही आज अनेकांना हा डिलीटचा पर्याय महत्त्वाचा वाटतो आहे. त्याची पाच कारणं आहेत.म्हणजे बहुसंख्य लोकांना निदान या पाच कारणांच्या वेळी तरी आपण टाकलेला मेसेज डिलीट करण्याचा कण्ट्रोल आपल्या हाती हवाच होता. तो आता मिळाला. पण मेसेज डिलीट करावा असं वाटावं अशी कारणं आपल्यालाही लागू पडतात का? -तपासून पाहा.आणि पडत असतील तर आपलं आॅनलाइन वर्तन वेळीच सुधारा. कारण जे डिलीट केलं असं आपल्याला वाटतं ते डिलीट कायमचं होतंच असं नाही. आणि डिलीट केलं तरी संशयाची भुतं मागे राहणार आहेतच.तपासून पाहा, तुम्ही यासाठी मेसेज डिलीट करता का?१) तुम्ही आॅफिसच्या ग्रुपवर काहीबाही लिहिलं. रागाच्या भरात बॉसला सुनावलं. पण काही मिनिटातच लक्षात येतं की असं नको होतं लिहायला. ते पटकन डिलीट केलं तर बरं. मग अनेकजण तातडीनं लिहिलेलं डिलीट करतात. अर्थात म्हणून डॅमेज कण्ट्रोल होत नाही; पण कुणी स्क्रीनशॉट घेतला नाही तर ते पुसलं तरी जातं.२) नात्यात, भांडणात असं अनेकदा होतं. आपण बोलून जातो. ताडताड बोलतो. समोरचा आॅफलाइन असेल तरी लिहित सुटतो. व्हॉट्सअ‍ॅपवर भांडतो. त्यावेळी हा मेसेज पुसण्याचा पर्याय बरा पडतो.३) जे लिहिलं, त्याचा कुणी स्क्रीनशॉट घेऊन ठेवेल अशी लिहिल्यावर भीती वाटली तर पुढच्याच मिण्टाला ते पुसताही येतं आता.४) अलीकडचा एक भयंकर प्रकार म्हणजे प्रेमात असलेले अनेकजण परस्परांना काही न्यूड फोटो वगैरे टाकतात; पण अनेकदा ते टाकल्यावर पश्चाताप होतो. ७ मिनिटांत आता तो पश्चाताप दुरूस्त करण्याची संधी आहे.५) आपण चुकून, अगदीच नजरचुकीने एखाद्या ग्रुपवर, व्यक्तीला भलताच मेसेज पाठवला असं लक्षात आलं तर ओशाळं होण्यापेक्षा तो मेसेज वेळेच्या आत पुसलेला बरा.अर्थात या पुसापुशीसाठी हातात फक्त ७ मिनिटं आहेत, आणि त्यात चूक दुरूस्त नाही झाली तर गैरसमज अटळ आहेतच.कायमचं काहीच पुसलं जातं नाही!मेसेज टाकला, चुकलं असं वाटलं. सात मिनिटांच्या आत डिलीट केला, काम झालं असं वाटत असेल तर थोडं थांबा.आपण आॅनलाइन जे काही लिहितो ते कधीच डिलीट होत नाही. अगदी तुमचं बोलणं एण्ड टू एण्ड एनक्रिप्टेड आहे. पूर्ण प्रायव्हेट आहे, दुसरं कुणी वाचू शकत नाही असं व्हॉट्सअ‍ॅप सांगत असलं तरीही.आयओएस रीसर्चर जोनाथन डिझिस्की यानं अलीकडेच हे सिद्ध करून दाखवलं की व्हॉट्सअ‍ॅपवर कितीही सेफ प्रायव्हसी पॉलिसी असली तरीही त्यातला डाटा कधीच डिलीट होत नाही. तो उपलब्धच असतो. सापडू शकतो, काढता येऊ शकतो. तो व्हॉट्सअ‍ॅपकडे सेव्हच असतो. मुख्य म्हणजे तो फोनमध्ये सेव्ह असतो आणि फोनच्या क्लाउड बॅकअपमध्येही तो उपलब्ध असतो. त्यामुळे आता ७ मिनिटंत मेसेज डिलीट करता येत असले तरीही ते डिलीट झाल्याचा आनंद फार मानावा असं काही नाही.आणि दुसरं म्हणजे आपण सगळं डिलीट केलं तरी ते कायमस्वरूपी डिलीटही होत नाही. त्यामुळेच आॅनलाइन विशेषत: व्हॉट्सअ‍ॅपमध्येच, दोन व्यक्तीत, अगदी खासगीतही काहीही लिहिताना हे कधीच कायमचं पुसलं जाणार नाही, कुठंतरी कुणीतरी हा बॅकअप पाहूच शकतो हे आपल्या मनाशी असलेलं बरं!मग काय करावं, व्हॉट्सअ‍ॅपवर बोलूच नये का?तर फार महत्त्वाचं, अत्यंत गंभीर, सिक्रेट असं काही आॅनलाइन शेअर न करणं हेच उत्तम.बाकी जी काय चर्चा करायची ती करावीच.पण ते करतानाही व्यक्तिगत आणि समाजभान सुटू नये म्हणजे झालं!