ड्रॅगनची वळवळ; पँगाँग सरोवराजवळ चीन नेमकं करतोय काय? सॅटेलाईट फोटोंमधून झाली पोलखोल  

चीनच्या या कृतीमुळे या क्षेत्रातील रणनितीक संतुलनावर परिणाम होण्याची शक्यता असून, भारतीय सुरक्षा यंत्रणा या घडामोडींवर बारकाईने नजर ठेवून आहेत.

एकीकडे जगाचे लक्ष इराण आणि इस्राइल यांच्यातील युद्धसदृश्य परिस्थितीवर असताना, चीनच्या मात्र आपल्या कुरापती सुरूच आहेत. नुकत्याच समोर आलेल्या सॅटेलाइट इमेजमधून धक्कादायक माहिती समोर आली आहे की, चीनने पूर्व लडाखमधील पँगाँग तलावाजवळ आपली अत्याधुनिक 'HQ-१६' हवाई संरक्षण प्रणाली (Air Defence System) तैनात केली आहे. ही प्रणाली तिच्या विशिष्ट मॉडेलनुसार, शत्रूच्या हवाई लक्ष्यांना ४० ते ७० किलोमीटरपर्यंतच्या अंतरावर अचूकपणे भेदून पाडण्याची क्षमता ठेवते. 

समोर आलेल्या या फोटोंमध्ये 'HQ- 16 TEL'ची (Transporter Erector Launcher) उपस्थिती स्पष्टपणे दिसून येत आहे. चीनच्या या कृतीमुळे या क्षेत्रातील रणनितीक संतुलनावर परिणाम होण्याची शक्यता असून, भारतीय सुरक्षा यंत्रणा या घडामोडींवर बारकाईने नजर ठेवून आहेत.

HQ-16 प्रणालीची वैशिष्ट्ये आणि क्षमताHQ-16 ही एक मध्यम पल्ल्याची, जमिनीवरून हवेत मारा करणारी क्षेपणास्त्र प्रणाली आहे. चीनने ही प्रणाली रशियाच्या सुप्रसिद्ध BUK प्रणालीच्या तंत्रज्ञानाचा आधार घेऊन विकसित केली आहे.

या प्रणालीची प्रमुख वैशिष्ट्ये:

> HQ-16 हवाई लक्ष्यांना ४० ते ७० किलोमीटरच्या अंतरावरून यशस्वीरित्या लक्ष्य करू शकते. ही क्षमता प्रणालीच्या विशिष्ट आवृत्तीवर अवलंबून असते. विशेष म्हणजे, ती अत्यंत उंचीवर उडणाऱ्या लक्ष्यांचाही मागोवा घेऊन त्यांना नष्ट करण्यास सक्षम आहे.

> ही प्रणाली एकाच वेळी अनेक लक्ष्यांचा मागोवा घेऊन त्यांना रोखू शकते. यामध्ये फायटर जेट्स, हेलिकॉप्टर, क्रूझ क्षेपणास्त्रे, ड्रोन आणि काही विशिष्ट प्रकारची अचूक मार्गदर्शित दारूगोळा यांचा समावेश होतो.

> HQ-16 ची क्षेपणास्त्रे मोबाईल लॉन्च प्लॅटफॉर्म (TEL) वर ठेवलेली असतात. यामुळे ही प्रणाली जलद गतीने एका ठिकाणाहून दुसऱ्या ठिकाणी हलवता येते आणि तैनात करता येते. एका TEL वर चार क्षेपणास्त्रे लोड करण्याची सोय असते. ही प्रणाली 3D रडारने सुसज्ज आहे, जे लक्ष्यांचा स्वयंचलित (autonomous) पद्धतीने मागोवा घेते आणि क्षेपणास्त्राला अचूक मार्गदर्शन पुरवते.

> HQ-16 मध्ये इलेक्ट्रॉनिक काउंटर-काउंटरमेझर्स (ECCM) क्षमता देखील आहे. यामुळे ती शत्रूच्या जॅमिंग (जामिंग) प्रयत्नांना निष्प्रभ करू शकते आणि आपली कार्यक्षमता कायम राखू शकते.

> क्षेपणास्त्र प्रक्षेपणाची प्रक्रिया अत्यंत वेगवान असते, ज्यामुळे अचानक होणाऱ्या हवाई हल्ल्यांविरुद्ध त्वरित प्रत्युत्तर देण्याची क्षमता या प्रणालीमध्ये आहे.

पँगाँग तलावाजवळ चीनने केलेल्या या तैनातीला भारतावर रणनितीक दबाव टाकण्याचा एक प्रयत्न मानला जात आहे.