गोंदिया : सारस पक्ष्यांचे वैभव म्हणून ओळखल्या जाणाऱ्या गोंदिया जिल्ह्यात या पक्ष्यांचा माळढोक होण्याची शक्यता बळावली आहे. मागीलवर्षीच्या तुलनेत सारस पक्ष्यांच्या संख्येत घट झाली असून, त्यांच्या संवर्धनासाठी वेळीच पावले उचलली नाहीत तर, प्रेमाचे प्रतीक असलेले सारस पक्षी लुप्त होण्याची शक्यता नाकारता येत नाही.
पर्यावरण आणि वन्यजीव संरक्षण आणि संवर्धनासाठी सातत्याने कार्यरत असलेल्या सेवा संस्थेचे अध्यक्ष सावन बहेकार व वन्यजीव, वनविभाग आणि पर्यावरणप्रेमींच्या पुढाकाराने जिल्ह्यात १२ ते १६ जूनदरम्यान सारस गणना करण्यात आली. गोंदिया आणि बालाघाट जिल्ह्यातील एकूण ७० आणि ८० ठिकाणी सेवा संस्थेचे सदस्य, स्थानिक शेतकरी, सारस मित्र आणि वनविभाग, गोंदिया व बालाघाट यांच्या कर्मचाऱ्यांनी सारस गणना केली.
बालाघाट जिल्ह्यासाठी २१ आणि गोंदिया जिल्ह्यासाठी ४२ गट तयार करण्यात आले होते. सारस पक्ष्यांच्या आरामाच्या जागेवर सकाळी ५ वाजता जाऊन सकाळी १० वाजेपर्यंत वेगवेगळ्या ठिकाणांवर थेट जाऊन गणना करण्यात आली. प्रत्येक गटात २-४ सेवा संस्थेचे सदस्य व वनविभागाचे कर्मचारी यांचा समावेश होता. सारस गणनेत जिल्ह्यात ३४ सारस पक्ष्यांची नोंद झाली. गोंदिया जिल्ह्यातील सारस पक्ष्यांचे अधिवास असलेल्या गोंदिया, तिरोडा, आमगाव, सालेकसा, देवरी व अर्जुनी मोरगाव या तालुक्यांतर्गत एकूण ६४ ठिकाणी सारस गणना करण्यात आली. यात ३४ सारस पक्ष्यांची नोंद झाली. विशेष म्हणजे मागीलवर्षीच्या तुलनेत ५ सारस कमी झाले आहेत. त्यामुळे सारस संवर्धनासाठी अधिक प्रयत्न करण्याची गरज आहे.
७० टीमव्दारे गणना
सारस पक्ष्यांच्या गणनेवर शंका नको म्हणून १३ ते १५ जूनदरम्यान सारस पक्ष्यांच्या अधिवास असलेल्या ठिकाणी जाऊन परिस्थितीचा आढावा घेतला. शेतात, तलावात, नद्यांमध्ये जाऊन स्थानिक लोकांशी संवाद साधण्यात आला. प्रभारी अभिजित परिहार यांच्या मार्गदर्शनाखाली बालाघाट जिल्ह्यातील ६० ते ७० ठिकाणी २१ गट (टीम) द्वारे गणना करण्यात आली.
या परिसरात केली सारस गणना
सारस पक्ष्यांची प्रगणना करण्यासाठी एकूण ४२ चमू तयार करण्यात आले होते. या चमूमध्ये जिल्ह्यातील सेवा संस्था, हिरवळ बहुउद्देशीय संस्था, गोंदिया निसर्ग मंडळ, सातपुडा फाउंडेशन या अशासकीय संस्थेचे एकूण ९२ स्वयंसेवक, सारस मित्र तसेच गोंदिया वनविभागातील ५० वनकर्मचाऱ्यांनी उत्स्फूर्तपणे सहभाग नोंदविला. या लोकांनी सारस पक्ष्यांचे अधिवास असलेले पाणथळ जागा, नद्या, शेतांमध्ये, तलावाजवळ जाऊन पाहणी करून सारस पक्ष्यांची गणना केली.
न्यायालयाच्या निर्देशानंतर उपाययोजना कागदावर
सारस पक्ष्यांची घटती संख्या लक्षात घेता मुंबई उच्च न्यायालयाच्या नागपूर खंडपीठाने स्वत:हून याचिका दाखल करून सारस संवर्धनासाठी उपाययोजना करण्याचे निर्देश दिले. यानंतर प्रशासनाने उपाययोजना करण्याच्या नावावर केवळ पुस्तक छापले. मात्र प्रत्यक्षात ग्राऊंड लेव्हलवर उपाययोजनेचा अभाव आहे.