विद्यार्थी बचत बँकेत २५ हजार रुपये

आजघडीला खासगी शिक्षण संस्थांचा पसारा पाहू जाता, जिल्हा परिषदेच्या शाळा बऱ्याच मागे पडल्याचे बोलल्या जाते.

महालगावची जि.प. शाळा : आदिवासी विद्यार्थ्यांसाठी ध्येयवेड्या शिक्षकांची धडपड
अमरचंद ठवरे बोंडगावदेवी
आजघडीला खासगी शिक्षण संस्थांचा पसारा पाहू जाता, जिल्हा परिषदेच्या शाळा बऱ्याच मागे पडल्याचे बोलल्या जाते. ‘झोलबा पाटला’चे विद्यामंदिर शैक्षणिक प्रगतीमध्ये खासगी शाळांच्या तुलनेत उणे दिसत असल्याची भावना जणमानसात रुजली असली तरी अर्जुनी मोरगाव तालुक्यातील महालगाव या आदिवासी गावातील दोन शिक्षकांनी जिल्हा परिषद प्राथमिक शाळेत नाविण्यपूर्ण उपक्रम राबवून सुसंस्कृत व शिस्तीचे धडे देणारे एक विद्यामंदिरच उभे केल्याचे दिसून येत आहे.
विद्यार्थ्यांना वाईट सवयी लागू नयेत, त्यांना काटकसर व बचतीची सवय लागावी म्हणून दोन वर्षापूर्वी विद्यार्थी बचत बँक सुरू करण्यात आली. आज त्या बँकेत शाळेतील ४७ विद्यार्थ्यांचे २५ हजार रुपये जमा आहेत. विद्यार्थ्यांचा सर्वागिण विकास व्हावा हाच त्या शिक्षकांचा ध्यास असल्याचे शाळेच्या परिसरावरुन दिसत आहे.
तालुक्यापासून १५ कि.मी. अंतरावरील ५५० लोकवस्तीचे महालगाव. या गावात ८५ टक्के अनुसूचित जमाती व १५ टक्के अनुसूचित जातीचा समुदाय आहे. काही मुले आश्रमशाळेत शिकायला जायची. १९७८ मध्ये सुरू झालेल्या महालगावच्या जि.प. प्राथमिक शाळेत सुरुवातीच्या काळात मोजकेच विद्यार्थी दाखल व्हायचे. २०११ मध्ये मुख्याध्यापक म्हणून हरेंद्र मेश्राम व सहायक शिक्षक म्हणून राजेश मरगडे या नव्या दमाच्या युवा जोडीने शाळेची भिस्त सांभाळली.
आदिवासी समाजातील मुलांना चांगले संस्कारीत घडवून त्यांना शिक्षणाच्या मुख्य प्रवाहात आणण्याचा चंगच त्या दोन शिक्षकांनी बांधल्याचे त्यांच्या कार्यप्रणालीवरुन प्रकर्षाने जाणवत आहे. शाळेतील वर्ग १ ते ४ या वर्गात अनु. जमातीचे ४२ व अनुसूचित जातीचे ५ असे ४७ विद्यार्थी विद्यार्जन करीत आहे. विद्यार्थ्यांना काटकसर करण्याची प्रेरणा व्हावी त्याबरोबरच बचतीची सवय लागावी या भावनेने डिसेंबर २०१३ मध्ये शाळेत विद्यार्थी बचत बँकेची सुरुवात करण्यात आली. शाळेमध्ये विद्यार्थी बचत बँक सुरू झाल्याने विद्यार्थी एकदा वर्गात आले की शाळेच्या आवाराबाहेर खाऊ घेण्यासाठी फिरताना दिसत नाही.
विद्यार्थ्यांनी बचत केलेल्या पैशांमधून तसेच आलेल्या व्याजामधून नोटबूक, पेन्सील, खोडरबर, शार्पनर, पेन, स्कुल बॅग आदी शालेय साहित्य किफायत भावात सर्व विद्यार्थ्यांना शाळेमधेच उपलब्ध करून दिले जाते. या उपक्रमाने पालकवर्गाची एक जबाबदारी आपोआपच पूर्ण केली जाते. लहान वयातील विद्यार्थ्यांंना आजची बचतीची सवय भविष्यात फलदायी ठरणार असल्याने पालकांचे सुद्धा या योजनेला पाठबळ मिळत असल्याचे शिक्षकांनी सांगितले. मुलांना सुसंस्काराचे डोज पाजणाऱ्या दोन शिक्षकांच्या कार्यप्रणालीने शाळेच्या परिसरात खाऊचे दुकान दिसत नाही.
१७ पालकांचा सहभाग असलेली शाळा व्यवस्थापन समिती निश्चितपणे जागरुक असून नियमित बैठकीला आवर्जुन उपस्थित राहतात. शाळेच्या विकासासह शैक्षणिक दर्जा वाढविण्यासाठी समिती तसेच संपूर्ण गावकरी सजग असून शाळेच्या कामासाठी धावून येत असल्याचे सांगितले गेले. विद्यार्थ्यांच्या सुप्त गुणांना वाव मिळून विद्यार्थ्यांच्या कलागुणांचे कौतूक होण्याच्या हेतूने वर्षातून एकदा सांस्कृतिक महोत्सव राबविल्या जातो. शाळेच्या आवारात परसबाग लावून मुळा, गाजर, रताळे, वांगे, टमाटर, पालकभाजी, मेथी, कोथींबीर ईत्यादी हिरवा भाजीपाला काढून पोषण आहारात त्याचा नित्यनेम उपयोग केला जातो. यामुळे विद्यार्थ्यांना आवश्यक जीवनसत्यासह पोषक आहार मिळण्यात मदत होते. विद्यार्थ्यांच्या ज्ञानात भर होण्याच्या हेतूने दोन्ही शिक्षक नाविण्यपूर्ण उपक्रम राबविण्यात कोणतीही कसर सोडत नाही.
पुढील सत्रासाठी भरतीपात्र बालकांसाठी नियमित शिकवणी वर्ग सुरू आहे. एक पदवीधर महिला भरतीपात्र विद्यार्थ्यांना अक्षर ओळख, इंग्रजी, गणित, मराठी विषयाची ओळख करून देण्याचा उपक्रम गावकऱ्यांच्या सहकार्याने शिक्षक करीत आहेत. शिष्यवृत्ती परीक्षेचा निकाल दरवर्षी शंभर टक्के लागतो. माझी शाळा आमचे सर्वस्व आहे ही भावना अंगीकारून दोन्ही शिक्षक विद्यार्थ्यांच्या उज्वल भवितव्यासाठी धडपड करीत असल्याचे दिसते.