जलक्रीडेचा आनंद लुटताहेत विदेशी पक्षी

‘जेव्हा पडेल साड्डा तेव्हा येईल बाड्डा’ अशी ऋतुशी संबंधित पक्ष्यांविषयी म्हण आहे. आणि ती खरी आहे. साड्डा

पक्ष्यांच्या संख्येत घट : समशितोष्ण हवामानाचा होतोय लाभ
शिवशंकर बावनकुळे ल्ल साकोली
ैै‘जेव्हा पडेल साड्डा तेव्हा येईल बाड्डा’ अशी ऋतुशी संबंधित पक्ष्यांविषयी म्हण आहे. आणि ती खरी आहे. साड्डा म्हणजे कडक थंडी आणि बाड्डा म्हणजे स्थानिक किंवा स्थलांतरित बदक. यावर्षी भंडारा जिल्ह्यातील अनेक जलाशये नोव्हेंबर पासून विदेशी बाड्ड्यांच्या आगमनाने बहरले आहेत. शेंद्री बाड्डा, घनवर, खैराबाड्डा, सरगबाड्डा, चिखल्याबाड्डा, चक्रवाक, कलहंस इतयादी अनेक पक्षी सैबेरिया, मंगोलिया, फ्रांस, हॉलंड, रशिया, युुरोप, लडाख, कझाकिस्थानच्या उत्तर भागातून भारत भूखंडात हजेरी लावतात.
हिवाळ्यात या भागात कडाक्याची थंडी पडत असल्यामुळे तेथील जलाशये गोठतात आणि पक्ष्यांना चाऱ्याची समस्या भेडसावते. आपला देश समशितोष्ण हवामानात येत असल्यामुळे येथील जलाशये गोठत नाही.
भंडारा हा तलावांचा जिल्हा असून यातील अनेक जलाशयात गादगवत, पाणवनस्पतींचे कोंब, गोगलगाय, बारिक मासे, झिंगे, शंखशिपल्यातील मऊ प्राणी इत्यादी खाद्य मोठ्या प्रमाणात असून विदेशी पक्ष्यांना ते फार आवडते.
त्यामुळे चाऱ्याच्या शोधार्थ हे पक्षी सागर, महासागर, समुद्र, हिमशिखरे, पर्वतरांगा, पठारी भाग, वाळवंट, नद्या, सरोवरे इत्यादी भाग ओलांडून हजारो किमी लांबीचा प्रवास करतात. या पक्षांच्या आगमनाने जलाशयांना सौंदर्य प्राप्त होते. यावर्षी विविध विदेशी पक्ष्यांचे आगमन झाले असले तरी त्यांची संख्या अत्यल्प असल्याचे लेखक विनोद भोतवे यांनी सांगितले.
शेंद्रया बाड्डा गादगवतातून कमळाच्छादित पाण्याच्या पृष्ठभागावर जलक्रिडा करित असताना थव्यात मोठ्या करामती करतो.
शेंद्री रंगाचे डोके, तांबुसलाल चोच, बारिक लाल डोळे, मानेखालचा काळा मेटालिक रंग, दोन्ही पंखावरील पांढरे लांबट डाग, पाठीवरील फिक्कट उंदी रंग ही या पक्ष्यांची ओळख. मादी बाड्डा रंगान फारच कमजोर असतो. नराची मादी ओळखणे थोडे अवघड असते असेही ते म्हणाले हा बाड्डा गावठी, लहान बदकाच्या आकाराचा असतो. याचे वास्तव्य हिवाळाभर आपल्याकडील जलाशयात आढळून येते.