Diwali 2025: अश्विन वद्य द्वादशीलाच वसुबारस का? कोणत्या गायीला हा सण समर्पित आहे माहितीय?

Diwali 2025: हिंदू सण पंचागांच्या तिथीनुसार साजरे होतात, कारण प्रत्येक तिथीचे वैशिष्ट्य आहे; आजच्या तिथीला वसुबारसेचे औचित्य जाणून घेऊ. 

सर्वांना दीपावलीच्या शुभेच्छा! आजपासून दिवाळीची(Diwali 2025) खऱ्या अर्थाने सुरूवात झाली. रमा एकादशी(Rama Ekadashi 2025) आणि गोवत्स द्वादशी(Govatsa Dwadashi 2025) हा दुहेरी संयोग आजच्या दिवशी जुळून आल्याने या दिवसाचे महत्त्व अधिक वाढले आहे. या प्रत्येक सणाला अनन्यसाधारण महत्त्व आहे. इंग्रजी दिनदर्शिकेच्या तारखा बदलत राहतात, उदा. गेल्यावर्षी दिवाळी नोव्हेंबरमध्ये होती, तर यंदा ऑक्टोबरच्या मध्यावर! पण हिंदू पंचांगानुसार तिथीमध्ये बदल होत नाहीत म्हणून आपले सण तिथीनुसार साजरे केले जातात. अशातच आजचा वसुबारस(Vasubaras 2025) हा सण अश्विन वद्य द्वादशीला का साजरा केला जातो, त्याचे कारण जाणून घेऊ. 

वसुबारस (गोवत्स द्वादशी) कथा आणि महत्त्व(Story about caelbrating Vasu Baras 2025): 

दिवाळीच्या पाच दिवसांच्या उत्सवाची सुरुवात वसुबारस या सणाने होते, ज्याला गोवत्स द्वादशी असेही म्हणतात. हा सण कार्तिक महिन्यातील कृष्ण पक्षातील द्वादशी तिथीला साजरा केला जातो. या दिवशी गाईची आणि तिच्या वासराची पूजा केली जाते. या सणामागे अनेक कथा प्रचलित आहेत, त्यापैकी एक प्रमुख कथा खालीलप्रमाणे आहे:

पौराणिक कथा: गायीचे व्रत आणि कृष्णाचा आशीर्वाद

प्राचीन काळी एका गावात एक स्त्री राहत होती, जिचे नाव सुशीला होते. सुशीला ही अत्यंत धार्मिक आणि कर्तव्यनिष्ठ स्त्री होती. तिला दोन मुले होती आणि तिच्या घरी एक सुंदर गाय आणि तिचे गोरू (वासरू) होते. सुशीला गायीला आणि वासराला कुटुंबातील सदस्याप्रमाणे प्रेम देत असे.

Laxmi Pujan 2025: दिवाळी उंबरठ्यावर, तरी लक्ष्मी पूजेच्या तारखेचा गोंधळ; पंचांग काय सांगतं?

एका वर्षी कार्तिक महिन्यातील कृष्ण पक्षातील द्वादशी (वसुबारस) तिथी आली. या दिवशी सुशीलाने गोवत्स द्वादशीचे व्रत करण्याचे ठरवले. या व्रतानुसार, या दिवशी गहू, ज्वारी, बाजरी या धान्यापासून बनवलेले पदार्थ तसेच कात्रीने चिरलेल्या भाज्या खाण्याची मनाई होती. तसेच, या दिवशी गाईचे दूध न पिता केवळ म्हशीचे दूध पिण्याचा नियम होता.

व्रत चालू असताना, सुशीलाला मुलांनी खाण्यासाठी आग्रह केला, पण व्रताच्या नियमांमुळे तिला काही करता आले नाही. त्याच वेळी, तिच्या मुलांनी खेळताना अनवधानाने गाईच्या वासराला जखमी केले आणि ते मृत्यूमुखी पडले. वासराच्या मृत्यूमुळे सुशीलाला खूप दुःख झाले आणि तिचे व्रत भंग झाल्याची भीती तिला वाटू लागली.

सुशीलाला झालेला पश्चात्ताप आणि आशीर्वाद:

आपल्याकडून व्रताच्या नियमांचे पालन झाले नाही आणि आपल्या हातून गायीच्या वासराचा वध झाला, या दुःखाने सुशीलाने देवाचा धावा केला आणि गोमातेची क्षमा मागितली. तिने पश्चात्तापपूर्वक गोमातेची आराधना केली.

तिची निस्सीम भक्ती आणि पश्चात्ताप पाहून भगवान श्रीकृष्ण तेथे प्रकट झाले. श्रीकृष्णाने तिला सांगितले की, "तू निस्वार्थ भावाने या व्रताचे पालन केले आहेस आणि तुझ्या मनात गोमातेबद्दल नितांत प्रेम आहे. तुझ्या हातून वासराचा वध अजाणतेपणी झाला आहे, त्यामुळे तुझे व्रत भंग झालेले नाही."

श्रीकृष्णाने तिला आशीर्वाद दिला की, जी व्यक्ती या दिवशी गायीची आणि वासराची निष्ठेने पूजा करेल, तिच्या घरातील सर्व संकटे दूर होतील. तिला आरोग्य, समृद्धी आणि संतान सुख प्राप्त होईल. याचबरोबर, भगवंताने आपल्या कृपेने त्या मृत वासराला पुन्हा जिवंत केले.

Diwali 2025: गोसेवा ही दत्त कृपेची गुरुकिल्ली? वसुबारसेच्या मुहूर्तावर जाणून घ्या 'हे' गुपित!

वसुबारसेचे महत्त्व: 

गोमातेचे पूजन: या दिवसापासून दिवाळीच्या उत्सवाला सुरुवात होते. या दिवशी गायीची पूजा करून आरोग्य, समृद्धी आणि संतती सुखासाठी प्रार्थना केली जाते.

समुद्र मंथन: काही मान्यतेनुसार, याच दिवशी समुद्र मंथनातून कामधेनू (इच्छा पूर्ण करणारी गाय) पृथ्वीवर प्रकट झाली होती. अशा पाच गायी अवतीर्ण झाल्या. त्यातील 'नंदा' नावाच्या गायीला आजचा सण समर्पित केला जातो. 

धन आणि आरोग्य: 'वसु' म्हणजे धन आणि 'बारस' म्हणजे द्वादशी. या दिवशी गोपूजन केल्याने घरात धन-धान्याची कधीच कमतरता भासत नाही आणि आरोग्य उत्तम राहते.

उपवास: या दिवशी महिला व्रत ठेवून केवळ एकदाच जेवतात आणि पूजेत वापरलेल्या गहू आणि दुग्धजन्य पदार्थांचे सेवन टाळतात.

वसुबारस हा सण आपल्याला निसर्ग, प्राणी आणि विशेषतः गोमातेप्रती कृतज्ञता व्यक्त करण्याची शिकवण देतो. या दिवशी केलेले गोपूजन सर्वांसाठी सुख आणि समृद्धी घेऊन येते. आपणही व्रताचरण करूया आणि दिवाळी आनंदात साजरी करूया.