परभणी :३१४८ बियाणांचे नमुने ठरले अप्रमाणित

शेतकऱ्यांना उत्पादन वाढीच्या दृष्टीकोनातून योग्य दर्जाचे बियाणे मिळावे, या हेतुने परभणी येथील बीज परिक्षण प्रयोगशाळेत करण्यात आलेल्या तपासणीत २०१७-१८ या वर्षात ३१४८ बियाणांचे नमुने अप्रमाणित आढळले आहेत.

लोकमत न्यूज नेटवर्क
परभणी : शेतकऱ्यांना उत्पादन वाढीच्या दृष्टीकोनातून योग्य दर्जाचे बियाणे मिळावे, या हेतुने परभणी येथील बीज परिक्षण प्रयोगशाळेत करण्यात आलेल्या तपासणीत २०१७-१८ या वर्षात ३१४८ बियाणांचे नमुने अप्रमाणित आढळले आहेत.
शेतकºयांना उपलब्ध होणारे बियाणे योग्य दर्जाचे असणे उत्पादन वाढीच्या दृष्टीकोनातून अत्यंत महत्त्वाचे आहे. त्यानुसार बियाणांच्या नमुन्यांची गुणवत्ता तपासण्यासाठी राज्यात कृषी विभागाच्या वतीने परभणीसह पुणे, नागपूर या तीन ठिकाणी बीज परिक्षण प्रयोगशाळा स्थापन करण्यात आल्या आहेत. याशिवाय बीज प्रमाणिकरण यंत्रणेच्या अधिपत्याखाली अकोला व औरंगाबाद येथेही बीज परिक्षण प्रयोगशाळा स्थापन करण्यात आल्या आहेत. विविध कंपन्यांकडून चांगल्या दर्जाचे बियाणे असल्याचे सांगून ते विक्री केले जाते. शेतकरीही या कंपन्यांवर विसंबून राहून बियाणांची पेरणी करतात. परंतु, अनेक वेळा बियाणांची प्रत चांगली नसल्याने त्याचा फटका बसतो. त्यामुळे आर्थिक संकटात सापडण्यापूर्वीच पेरणी करण्यापूर्वी बियाणांची गुणवत्ता तपासण्याची गरज लक्षात घेऊन या प्रयोगशाळांची निर्मिती करण्यात आली आहे. अप्रमाणित नमुने आढळल्यानंतर वेळीच सावध होऊन चांगल्या दर्जाचे बियाणे खरेदी करता येते व ते शेतीमध्ये पेरुन चांगले उत्पादन घेता येते. परभणी येथील बीज परिक्षण प्रयोगशाळा पेडगावरोड भागात असून या प्रयोगशाळेत तीन वर्षात ४५ हजार ९७ बियाणांचे नमुने तपासण्यासाठी प्राप्त झाले. त्यापैकी ३५ हजार ९३८ बियाणांच्या नमुन्यांची तपासणी करण्यात आली. त्यापैकी ६ हजार ७१७ बियाणांचे नमुने अप्रमाणित आढळून आले आहेत. यामध्ये गतवर्षी म्हणेच २०१७-१८ या वर्षात या प्रयोगशाळेला १६ हजार ७८३ नमुने प्राप्त झाले. त्यापैकी १५ हजार ८४० नमुन्यांची तपासणी करण्यात आली. त्यामध्ये ३ हजार १४८ नमुने अप्रमाणित ठरले आहेत. २०१६-१७ या वर्षातही या प्रयोगशाळेकडे १४ हजार ३६६ नमुने तपासणीसाठी आले होते. त्यापैकी १३ हजार २२६ नमुन्यांची तपासणी करण्यात आली होती. त्यामध्ये १ हजार ३५८ नमुने अप्रमाणित आढळले आहेत. २०१५-१७ या वर्षातही १३ हजार ९४८ नमुने या प्रयोगशाळेकडे तपासण्यासाठी आले. त्यापैकी १३ हजार ५८९ नमुन्यांची तपासणी करण्यात आली. त्यामध्ये २ हजार २११ नमुने अप्रमाणित आढळले आहेत.
बियाणे जनुकीय तपासणी सुविधा
परभणी येथे बीज परिक्षण प्रयोगशाळेत बियाणांची जनुकीय (डीएनए) तपासण्याची सुविधा उपलब्ध करुन देण्यात आली आहे. त्यामुळे बियाणांची अनुवंशित शुद्धता तपासणीसाठी लागणारा कालावधी (५० ते १०० दिवस) कमी होऊन चार दिवसांमध्ये तपासणी शक्य होत आहे. याशिवाय बियाणांची भौतिक शुद्धता, उगवण शक्ती, आर्द्रता, ओलावा या बाबींची येथे तपासणी करण्यात येते. एका नमुन्याची तपासणी करण्यासाठी शेतकºयांना ४० रुपयांचे तर महामंडळाला २०० रुपये आणि विविध कंपन्यांसाठी ३०० रुपयांचे शुल्क आकारण्यात येते. शुल्काची रक्कम चलनाद्वारे बँकेमध्ये जमा करावी लागते, असे येथील अधिकाºयांनी सांगितले.
आठ जिल्ह्यांचे कार्यक्षेत्र
परभणी येथील प्रयोगशाळेला मराठवाड्यातील आठ जिल्ह्यांचे कार्यक्षेत्र ठरवून देण्यात आले आहे. परंतु, मराठवाड्या व्यतिरिक्तही या प्रयोगशाळेत अकोला, जळगाव, बुलढाणा आदी जिल्ह्यांमधूनही शेतकरी बियाणांचे नमुने तपासणीसाठी परभणी येथील प्रयोगशाळेत आणतात व आलेल्या प्रत्येक बियाणांच्या नमुन्यांची तपासणी प्रयोगशाळेतून करून दिली जाते, असे येथील अधिकाºयांनी ‘लोकमत’शी बोलताना सांगितले.
परभणीच्या प्रयोगशाळेला आयएसओ
परभणी येथे उच्चदर्जाची बीज परिक्षण प्रयोगशाळा उभारण्यात आली आहे. या प्रयोगशाळेला २०१५ मध्ये आयएसओ नामांकन मिळाले होते. आता पुन्हा एकदा नामांकनासाठी या प्रयोगाशाळेचे लेखापरिक्षण दोन महिन्यापूर्वी करण्यात आले आहे. बीज परिक्षण अधिकारी प्रियंका भोसले, कृषी अधिकारी एम.टी.उन्हाळे, बी.डी.पडोळे, आर.डी. बर्वे, कृषी पर्यवेक्षक पी.एम.सुवर्णकार, लिपीक एल.बी. शिंदे यांच्या प्रयत्नातून यावेळीही प्रयोगशाळेला निश्चित आयएसओ मिळेल, असा विश्वास येथील अधिकारी व कर्मचाºयांना वाटत आहे. विशेष म्हणजे या प्रयोगशाळेला अतीशय प्रतिष्ठेचा दिल्ली येथील डी.एल.शहा अ‍ॅवॉर्ड यापूर्वी मिळालेला आहे.