उत्तर प्रदेशाची हवाई वाहतुकीत गगनभरारी: प्रवासी आणि कार्गो वाहतुकीत विक्रमी वाढ; कोणती शहरे आघाडीवर?

मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांच्या दूरदृष्टीमुळे 'उडान', देशांतर्गत प्रवाशांमध्ये १५.७% आणि हवाई मालवाहतुकीत १९.१% ची वाढ, वाराणसी, अयोध्या, प्रयागराज आणि गोरखपूर बनले हवाई विकासाचे 'इंजिन'

मुख्यमंत्रीयोगी आदित्यनाथ यांच्या नेतृत्वाखाली उत्तर प्रदेश केवळ रस्त्यावरच नव्हे, तर आकाशातही विकासाची गगनभरारी घेत आहे. राज्याच्या हवाई कनेक्टिव्हिटीमध्ये आणि प्रवासी संख्येत मोठी वाढ झाली आहे, ज्यामुळे उत्तर प्रदेश आता भारताच्या हवाई वाहतुकीच्या विकासातील महत्त्वाचे राज्य बनले आहे. 

एप्रिल ते ऑगस्ट २०२५ या कालावधीत उत्तर प्रदेशातील विमानतळांवर प्रवाशांची संख्या मागील वर्षाच्या तुलनेत १४.६% ने वाढून ६०.०२ लाख झाली आहे. याच काळात देशाच्या एकूण हवाई वाहतुकीत राज्याचा वाटा ३.५२% पर्यंत पोहोचला आहे.

हवाई प्रवाशांची वाढती संख्या हे मुख्यमंत्रीयोगी आदित्यनाथ यांच्या 'कनेक्टेड उत्तर प्रदेश, समृद्ध उत्तर प्रदेश' या व्हिजनचा परिणाम आहे. पर्यटन, व्यापार आणि रोजगाराला गती देण्यासाठी प्रत्येक क्षेत्र आधुनिक वाहतुकीने जोडले जावे, हे त्यांचे उद्दिष्ट आहे.

२०१७ पासून हवाई वाहतुकीचा प्रवास

सन २०१६-१७ मध्ये उत्तर प्रदेशातील विमानतळांवरून ५९.९७ लाख प्रवासी प्रवास करत होते. २०२४-२५ मध्ये ही संख्या १४२.२८ लाख पर्यंत पोहोचली आहे (यामध्ये १२९.२९ लाख देशांतर्गत आणि १२.९९ लाख आंतरराष्ट्रीय प्रवासी आहेत). या दरम्यान राज्याच्या कम्पाउंड अॅन्युअल ग्रोथ रेटमध्ये १०.१% वाढ नोंदवली गेली.

कोविड-१९ नंतर उत्तर प्रदेशने जलद पुनर्प्राप्ती दर्शवली. २०२३-२४ च्या तुलनेत २०२४-२५ मध्ये हवाई प्रवाशांच्या संख्येत २५.९ टक्के वाढ झाली आहे. देशांतर्गत प्रवाशांमध्ये १५.७% आणि आंतरराष्ट्रीय प्रवाशांमध्ये ४.३% ची वाढ नोंदवली गेली.

विशेषतः महर्षी वाल्मीकींच्या नावावर समर्पित अयोध्या विमानतळ उत्तर भारतातील सर्वात वेगाने वाढणाऱ्या टर्मिनल्समध्ये समाविष्ट झाले आहे. लखनऊमध्येही २०२३-२४ च्या तुलनेत २०२४-२५ मध्ये ४.१% ची वाढ झाली आहे.

मालवाहतुकीत (कार्गो) ही मोठी वाढ

उत्तर प्रदेश आता व्यापार आणि निर्यातीसाठी एक मोठे हवाई केंद्र बनत आहे. २०१६-१७ पासून २०२४-२५ पर्यंत राज्याच्या एअर कार्गोमध्ये १९.१ टक्केचा CAGR नोंदवला गेला आहे. हे प्रमाण ५.८९ हजार मेट्रिक टनवरून २८.३६ हजार मेट्रिक टन पर्यंत पोहोचले आहे. २०२३-२४ ते २०२४-२५ दरम्यान एकूण मालवाहतुकीत ९.४ टक्क्यांची वाढ झाली.

एप्रिल-ऑगस्ट २०२५ मध्ये कानपूर (१६५ टक्के) आणि आग्रा (२४७ टक्के) मध्ये विक्रमी वाढ झाली, जे दर्शवते की राज्याचे औद्योगिक क्लस्टर आता आंतरराष्ट्रीय पुरवठा साखळीशी जोडले जात आहेत.

शेजारच्या राज्यांनाही होणार फायदा

उत्तर प्रदेश नागरी उड्डयन विभागाचे संचालक ईशान प्रताप सिंह यांनी सांगितले की, हवाई कनेक्टिव्हिटी केवळ वाहतुकीचे साधन नाही, तर रोजगार, पर्यटन आणि गुंतवणुकीची नवी ताकद आहे. मुख्यमंत्री योगी आदित्यनाथ यांच्या नेतृत्वाखाली अयोध्या, कुशीनगर आणि जेवर (नोएडा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ) यांसारख्या नवीन विमानतळांचा वेगाने विकास करण्यात आला आहे. नोएडा आंतरराष्ट्रीय विमानतळ सुरू झाल्यावर उत्तर प्रदेश उत्तर भारतातील सर्वात मोठे एव्हिएशन हब बनण्याच्या दिशेने वाटचाल करेल. यामुळे केवळ यूपीलाच नाही, तर शेजारील राज्यांनाही कनेक्टिव्हिटीचा फायदा होणार आहे.