कंधार तालुक्यातील तिर्थक्षेत्राचा विकास खुंटला

गंगाधर तोगरे ।कंधार : तालुक्यात 'क' वर्ग ग्रामीण तीर्थक्षेत्र विकासात १५ पेक्षा आधिक स्थळांचा समावेश आहे़ परंतु भाविकांना अपेक्षीत सोयी-सुविधा उपलब्ध करून देण्यासाठीचा निधी तोकडा मिळतो. त्यामुळे मोठ्या प्रमाणात तीर्थक्षेत्र विकास होण्यास अडथळा निर्माण होत असून अनेक तीर्थक्षेत्रात अपुऱ्या सोयी-सुविधेमुळे भाविक भक्तांना नाहक त्रास सहन करावा लागतो. त्यासाठी शासन स्तरावरून मोठा निधी उपलब्ध करून देण्याची मागणी भाविक-भक्तांतून केली जात आहे.भारतीय संस्कृतीत सण-ऊत्सव, यात्रा, याला अनन्यसाधारण महत्व आहे. एकात्मता, बंधूत्व, सर्वधर्म समभाव आदीसाठीचे या ठिकाणी कार्यक्रमाचे आयोजन करून प्रबोधन केले जाते. तालुक्यात १५ पेक्षा अधिक धार्मिक स्थळाचा 'क'वर्ग ग्रामिण तीर्थक्षेत्रात समावेश आहे. या तीर्थक्षेत्रचा विकास करण्यासाठी शासन स्तरावरून निधी उपलब्ध करून दिला जातो. जिल्हा परिषद सदस्य आपल्या गटातील तीर्थक्षेत्र विकासासाठी जिल्हा परिषदेकडे कामे प्रस्तावित करत आसतात. उपलब्ध निधीतून जिल्ह्यातील १४० पेक्षा आधिक तीर्थक्षेत्र विकासासाठी कामे मंजूर करून निधी उपलब्ध करून दिला जातो. तालुक्यात उम्रज, कंधार, शिराढोण, घागरदरा, शेल्लाळी, पेठवडज, पानभोसी, हाळदा, बारूळ, आंबुलगा, वाखरड, दिग्रस(खु.), दिग्रस (बु.) आदी गावातील देवस्थान, धार्मिक स्थळांचा तीर्थक्षेत्रात सामावेश आहे. २०१७-१८ या सालात आठ कामे मंजूर करण्यात आली़ त्यात काही कामे पूर्ण, कांही कामांना मुहुर्त लागला नाही़२०१७-१८ सालात बारूळ येथील महादेव मंदिराच्या विकासासाठी सुमारे २० लक्ष रुपये मंजूर झाले. त्यात संरक्षक भिंत बांधकामासाठीच्या ३ लाखाचे काम पूर्ण झाले आहे. परंतु भक्त निवास बांधकाम व वाहनतळ बांधकाम सुरू झाले नसल्याचे समजते. श्री गुरू गयबी नागेंद्र महाराज मठसंस्थान पानभोसी, येथील संरक्षक भिंत व परिसर सुधारणेचे सात लाखाचे काम पूर्ण झाल्याचे समजते. नृसिंह मंदिर वाखरड येथील आठ लाखाचे रस्ता बांधकाम प्रगती पथावर आहे. दांडावरचा महादेव मंदिर शेल्लाळी येथील सात लाखाचा सिमेंट रस्त्याचे काम पूर्ण झाले आहे. घागरदरा येथील श्री महादेव मंदीर परिसर सुधारणा व 'पेव्हर ब्लॉक' बसविणे याची सात लाखाची निवीदा झाल्याची समजते. परंतु काम सुरू झाले नसल्याचे सांगण्यात आले. तसेच भीमाशंकर देवस्थान शिराढोण येथील उर्वरित संरक्षक भींत व परिसर सुधारणेसाठी १२ लाख रुपये मंजूर असून त्याची निविदा झाली नसल्याचे समजते.तालुक्यात तिर्थक्षेत्र स्थळी सोयी-सुविधा उपलब्ध करून दिल्यास, त्याचा विकास केल्यास यात्रेला, देवस्थानाला,धार्मिक स्थळांना भाविक-भक्तांची संख्या वाढुन बाजार पेठेतील उलाढाल ही वाढते. शासनाने उपलब्ध करून दिलेला निधी विकासासाठी अपुरा असून त्यातून सर्व अर्धवट कामे होतात, असा भाविक भक्तांचा नाराजीचा सुर उमटत आहे. अनेक ठिकाणी अपुरी जागा असल्याने रस्ते, भक्तनिवास, वाहनतळ, स्वच्छतासंकुल आदी कामे करणे जिकीरीचे होते. त्यासाठी शासन स्तरावरून प्रयत्न करण्याची गरज आहे.तालुक्यात रस्त्याची मोठ्या प्रमाणात वाताहात झालेली आहे. तीर्थक्षेत्रला जातांना भाविक-भक्तांना नादुरूस्त रस्ते व खड्डेमय रस्त्याचा सामना करावा लागतो, त्यासाठी रस्त्याची कामे करून गैरसोय दूर व्हावी, स्वच्छता गृह सर्वच ठिकाणी ऊपलब्ध व्हावेत. शुद्ध पाणीपुरवठाची सोय करावी आशी भाविक-भक्तांतून मागणी होत आहे.२०१८-१९ मध्ये पाच कामे प्रस्तावित असून त्यात दांडावरचा महादेव मंदिर शेल्लाळी येथे ७ लाखातून पेव्हर ब्लॉक बसवणे व परिसर सुधारणा करणे प्रस्तावित आहे. याच प्रमाणे माणिकप्रभु देवस्थान आंबुलगा येथे ९ लाख तसेच श्री संत नामदेव महाराज मठसंस्थान उमरज येथे ७ लाख, श्री नृसिंह मंदीर वाखरड येथे ८ लाखाचे पेव्हर ब्लॉक बसवणे, आणि श्री महादेव मंदीर घागरदरा येथे ९ लाखातून हायमँक्स बसवणे व परिसर सुधारणा कामाचा समावेश आहे.कंधारच्या किल्ल्याचे रूपडे बदलतेयनांदेड जिल्ह्यातील कंधार शहराला मोठा ऐतिहासिक वारसा लाभलेला आहे़ येथे असलेल्या भुईकोट किल्ला म्हणजे कंधार शहराचे वैभव़ शहर व परिसरात अनेक ऐतिहासिक वास्तू आहेत़ राष्ट्रकुटकालिन असलेल्या या किल्ल्याची देखरेख योग्यरित्या न झाल्याने बºयाच प्रमाणात पडझड झाली असून अनेक वस्तू चोरीला गेल्या आहेत़ दरम्यान, शासनाने पुढाकार घेत सदर किल्ल्याचे संवर्धन करण्यासाठी निधी उपलब्ध करून दिला आहे़ आजघडीला किल्ल्याच्या डागडुजीसह विविध कामे सुरू आहेत़ परंतु, सद्यस्थितीत उपलब्ध असलेला निधी अपुरा असून येणाºया काळात अधिक निधी दिल्यास किल्ल्यास पुर्ववैभव प्राप्त होवू शकते़

भारतीय पुरातत्व सर्वेक्षणFOLLOW

Archaeological survey of india, Latest Marathi News

‘महाराष्ट्रातील ताम्रपाषाणकालीन संस्कृती’या विषयावर डॉ. माने यांनी मांडणी केली. ...