गतवैभव पाहण्यासाठी पावले वळतात उजनी काठाकडे

करमाळा : उजनी पाणलोट क्षेत्रामुळे या परिसरातील गतवैभव असलेल्या वास्तू लुप्त झाल्या. विस्ताराने मोठ्या असलेल्या उजनीचे पाणी कमी होताच इतिहासाची पाने चाळल्याप्रमाणे या परिसराचा आनंद लुटण्यासाठी अनेकांची पावले इकडे वळतात. हा परिसर अधिकाधिक लोकांपर्यंत पोहोचवण्यासाठी सामूहिक प्रयत्नांची चळवळ उभारायला हवी, असा मतप्रवाह सध्या व्यक्त होऊ लागला आहे.

विस्तार मोठा असल्याच्या पार्श्वभूमीवर उजनीच्या पाण्याखाली गेलेल्या गावातील अनेक वास्तू पाण्यात लुप्त झाल्या. त्यातील काही पाण्याबाहेर आल्यावर करमाळा तालुक्यातील कुगावचा भव्य-दिव्य असा तत्कालीन इनामदार वाडा, वांगी नं. ३ इथलं श्री शारदाभवानी माता मंदिर, इंदापूर तालुक्यातले पळसदेव येथील प्राचीन महादेव मंदिर ही ठिकाणं पर्यटकांच्या आकर्षणाची केंद्रे ठरली आहेत. हे गतवैभव पाहण्याची संधी उपलब्ध होते. सुटीच्या काळात सहकुटुंब पहावी, अशी एक दिवसाची सहल होत असल्याने अनेकांची पावले हमखास उजनी काठाकडे वळतात.

कुगावचा प्राचीन इनामदार वाडा

काय पहाल?

देवराव, जिजाबा, नागोबा या इनामदार बंधूंनी साधारणतः चारशे वर्षांपूर्वी भीमा नदीच्या तीरावर बांधलेला सध्या उजनीच्या पाण्याने वेढलेला भव्य-दिव्य असा वाडा कुगाव (ता. करमाळा) येथे आहे. सध्या मोठ्या प्रमाणात पडझड झाली असली तरीही मुख्य दरवाजा, एक बुरुज, तत्कालीन वाड्याच्या आतील विहीर, मजबूत दगडी तटबंदी आदींसह प्रवेशद्वारानजीकचा कमानींचा भाग पाहता येतो. वाड्याची दगडीरचना अतिशय आकर्षक असून, येथेच सैराट या चित्रपटाचे चित्रीकरणही झालेले आहे. उजनी भरल्यानंतर हा वाडा पूर्णपणे पाण्याखाली झाकला जातो.

पळसदेवचे प्राचीन महादेव मंदिर

इंदापूर तालुक्यातील पळसदेव येथील प्राचीन मंदिराचे शिखर, सभागृह, तटबंदी, ओवऱ्या आदींसह सात थरांचे आकर्षक शिखर हे मंदिराचे प्रमुख वैशिष्ट्य आहे. तत्कालीन उत्कृष्ट शिल्पकलेची साक्ष देणारे रेखीव दगड मंदिर बांधणीत आढळतात. मुख्य गाभारा अजूनही ‘जैसे थे’ आहे. या मंदिराची निर्मिती मध्ययुगीन असल्याचे सांगण्यात येते. करमाळा तालुक्यातील वांगी नं. ३ येथील श्री शारदाभवानी मातेचे उजनीच्या पाण्यात गडप झालेले मंदिर पाणी कमी झाल्यावर त्याची बांधणी लक्षात येते.

----------------------