AIIMS News : तुम्ही आतापर्यंत अनेकदा मृत अथवा ब्रेन डेड व्यक्तीचे अवयवदान केल्याच्या बातम्या ऐकल्या/वाचल्या असतील. अवयवदानामुळे अनेकांना नवीन आयुष्य मिळते. पण, एम्समध्ये पहिल्यांदाच गर्भदान झाले आहे. ३२ वर्षीय वंदना जैन यांचा पाचव्या महिन्यात गर्भपात झाला. पण, दुःख आणि वेदना बाजूला ठेवत कुटुंबाने संशोधन आणि शिक्षणासाठी एम्समध्ये गर्भदान करण्याचा निर्णय घेतला.
वंदना जैन यांच्या कुटुंबाने सकाळी ८ वाजता देहदान समितीशी संपर्क साधला. समितीचे उपाध्यक्ष सुधीर गुप्ता आणि समन्वयक जी.पी. तायल यांनी तातडीने पुढाकार घेत एम्सच्या शरीरशास्त्र विभागाचे प्रमुख डॉ. एस.बी. राय आणि त्यांच्या टीमशी चर्चा केली. टीमच्या मदतीने, दिवसभर कागदपत्रे आणि इतर औपचारिकता पूर्ण केल्यानंतर, एम्सला संध्याकाळी ७ वाजता पहिले गर्भदान मिळाले.
गर्भदानाचा काय फायदा होईलभ्रूणदान ही केवळ वैद्यकीय प्रक्रिया नाही, तर भविष्यात संशोधन आणि शिक्षणासाठी एक मोठा आधार आहे. एम्समधील शरीरशास्त्र विभागाचे प्राध्यापक डॉ. सुब्रत बसू यांनी आजतकला सांगितले की, मानवी शरीराचा विकास समजून घेण्यासाठी भ्रूणाचा अभ्यास खूप महत्त्वाचा आहे. संशोधन आणि अध्यापनात आपल्याला शरीराचे वेगवेगळे भाग वेगवेगळ्या वेळी कसे विकसित होतात, हे पाहण्याची संधी मिळते.
उदाहरणार्थ, जेव्हा मूल जन्माला येते तेव्हा त्याची मज्जासंस्था पूर्णपणे विकसित होत नाही. दोन वर्षांनी ती हळूहळू विकसित होते. अशा प्रकरणांचा अभ्यास केल्याने वैद्यकीय विद्यार्थ्यांना आणि शास्त्रज्ञांना खोलवर समजून घेण्याची संधी मिळते. या संशोधनामुळे वृद्धत्वाची प्रक्रिया समजून घेण्यास देखील मदत होईल. गर्भातील ऊती सतत वाढतात, तर वृद्धापकाळात ऊतींचे नुकसान होऊ लागते.
कोणते घटक ऊती वाढवतात आणि कोणते घटक त्यांचे नुकसान करतात, हे जर आपल्याला समजले, तर भविष्यात वयाशी संबंधित अनेक आजारांवर उपाय शोधण्यास मदत होईल. आणखी एक महत्त्वाचा मुद्दा म्हणजे, मुलांमध्ये भूल देण्याचा वापर हा एक मोठा आव्हान आहे. लहान मुले बोलू शकत नाहीत, त्यांना नेमका किती डोस द्यायचा हे जाणून घेणे महत्त्वाचे आहे. भ्रूण अभ्यासामुळे बाळाचा कोणता अवयव कोणत्या टप्प्यावर किती विकसित झाला आहे आणि त्यावर सुरक्षितपणे कसा उपचार करता येतील हे समजण्यास मदत होते.