नवी दिल्ली - गुजरातच्या सरदार वल्लभभाई पटेल आंतरराष्ट्रीय विमानतळावरून अहमदाबादहून लंडनच्या गॅटविकला निघालेले विमान दुर्घटनाग्रस्त झाले. टेकऑफनंतर काही मिनिटांतच हे विमान खाली कोसळले आणि मोठा स्फोट झाला. या अपघातानंतर अनेक प्रश्न निर्माण झाले आहेत. हे विमान अमेरिकेची कंपनी बोइंगद्वारे तयार केलेले 787-8 ड्रीमलायनर होते. एव्हिएशन सेफ्टी नेटवर्क डेटाबेसनुसार बोइंग 787 विमानाचा अपघात होण्याची ही पहिलीच घटना आहे. याआधी २ इंजिन असणाऱ्या बोइंग 787 ड्रिमलायनर विमानाच्या अपघाताचा काही रेकॉर्ड नाही. या विमानात २५४ ते २६७ बिझनेस आणि इकोनॉमीच्या सीट असतात. परंतु बोइंगच्या दुसऱ्या विमानांचे आतापर्यंत ६ हजार अपघात झाले आहेत.
बोइंग 787 विमानात बिघाडाचा मोठा इतिहास आहे. २०२३ साली लंडनला जाणाऱ्या या विमानात आग लागल्याची सूचना देणारे लाईट पेटली होती. ज्यामुळे हे विमान नवी दिल्लीत उतरवावं लागले. जानेवारी २०२४ मध्ये बांगलादेशातून बिमान एअरलाईन्सचे बोइंग 787 विमान सौदी अरबला जात होते, त्याच्या कॉकपिटच्या विंडस्क्रिनमध्ये तडा गेला होता. मे २०२५ मध्ये हैदराबादहून फ्रँकफर्टला जाणाऱ्या एका फ्लाइटमध्ये नोज व्हिलमध्ये तांत्रिक बिघाडामुळे उड्डाण भरण्यास नकार दिला होता. वेगाने ब्रेक लावल्याने अनेक चाकांची हवा गेली होती.
२ कंपन्यांचे वर्चस्व
आतापर्यंत बोइंगच्या वेगवेगळ्या विमानांनी जगभरात ६ हजाराहून अधिक दुर्घटना घडल्यात. त्यातील ४०० पेक्षा जास्त अपघात भयंकर आहेत. त्यात जवळपास ९ हजार लोकांचा जीव गेला आहे. अहमदाबाद अपघातात बोइंग 787 ड्रिमलायनरमध्ये झालेली पहिली दुर्घटना आहे ज्याचा खुलासा विमानाच्या ब्लॅक बॉक्समधूनच होऊ शकतो. जगभरात विमान उत्पादन करण्यात २ कंपन्यांचे वर्चस्व आहे. त्यातील एक आहे अमेरिकन कंपनी बोइंग आणि दुसरी युरोपीय कंपनी एअरबस..या दोन प्रमुख कंपन्या व्यावसायिक विमान उत्पादन करतात. न्यूयॉर्क टाईम्सच्या रिपोर्टनुसार, युरोप, आशिया आणि उत्तरी अमेरिकेकडील देशांमध्येही बोइंग विमानाचा वापर केला जातो. सध्या जगात कमीत कमी १५० देश या कंपनीच्या विमानाचा वापर करतात.
१९१६ मध्ये झाली होती स्थापना
विल बोइंग यांनी अमेरिकेच्या सिएटलमध्ये १९१६ साली बोइंग कंपनीची सुरुवात केली होती. १९३३ साली बोइंगचे पहिले विमान यशस्वीपणे तयार करण्यात आले. या विमानाने त्या काळात न्यूयॉर्क ते सॅन फ्रान्सिको अंतर १९ तासांत पार केले होते. जगभरातील प्रवासी विमानांमध्ये 737 मॅक्स, 777 एक्स आणि 787 ड्रिमलायनर या विमानांचा ९० टक्के कब्जा आहे. बोइंग 737 मॅक्स विमानामध्ये २०१८ आणि २०१९ मध्ये सलग दोन दुर्घटना घडल्या. त्यानंतर झालेल्या तपासणीत या विमानाच्या मॅन्युवरिंग कॅरेक्टरिक्टिक्स ऑग्मेटेंशन सिस्टममध्ये समस्या असल्याचे पुढे आले. मात्र या २ अपघातात ३४६ प्रवासी आणि क्रू मेंबर्सचा मृत्यू झाला होता.
बोइंगचे माजी गुणवत्ता नियंत्रण इंजीनियर जॉन बार्नेट यांनीही या विमानाबाबत सतर्क केले होते. २५ टक्क्यापर्यंत ही विमाने आपत्कालीन स्थितीत उड्डाण करण्यास अयशस्वी राहतात. २०२४ साली बार्नेट यांच्या निधनानंतर बोइंगवर खटला दाखल केला होता. त्यात कंपनीच्या कामाच्या दबावामुळे बार्नेट यांच्यावर मानसिक दडपण असल्याचा आरोप लावला होता. तर बोइंगमध्ये असलेले आणखी एक मॅकेनिक रिचर्ड क्यूवास यांनी २०२३ साली बोइंगच्या उत्पादनावर टीका केली होती. त्यानंतर त्यांना नोकरीवरून काढून टाकले होते. बोइंग विमानांवर इतके प्रश्नचिन्ह असले तरी 787 विमान सुरक्षित आहे. दीर्घ काळ वापरामुळे कुठलीही जोखीम नाही असा दावा बोइंग कंपनी करत असते.