चिरनेर कलानगरी ठरतेय शाडूच्या गणोशमूर्तीचे माहेरघर

गणोशोत्सवाला दिड महिन्यापेक्षाही कमी कालावधी उरला आहे. त्यामुळे चिरनेर कलानगरीत गणोशमूर्ती घडविणा:या कारागिरांचे हात यंत्रवत चालायला लागले आहेत.

मधुकर ठाकूर - उरण

गणोशोत्सवाला दिड महिन्यापेक्षाही कमी कालावधी उरला आहे. त्यामुळे चिरनेर कलानगरीत गणोशमूर्ती घडविणा:या कारागिरांचे हात यंत्रवत चालायला लागले आहेत. शाडूच्या गणोशमूर्ती बनविण्यासाठी नजीकच्या काळात चिरनेर चांगलेच प्रसिद्धीस येऊ लागले आहे. चिरनेरच्या कलानगरातील अवघी कुटुंबेच शाडूच्या गणोशमूर्ती घडवण्यात मगA झाली आहे.

गणोशाच्या मूर्तीसाठी पेण प्रसिद्ध आहे. मात्र शाडूच्या गणोशमूर्तीसाठी चिरनेर येथील कलानगर हे नाव काही वर्षापासून प्रसिद्धीस येऊ लागले आहे. चिरनेर म्हटलं की डोळय़ासमोर येतं ते स्वातंत्र्य संग्रामातील 193क् साली झालेला ऐतिहासिक जंगल सत्याग्रह. त्यामुळे चिरनेर गाव याआधीपासूनच ऐतिहासिक गाव म्हणून ओळखलं जातंय. त्यात भर पडली ती तेथील प्राचीन गणोश मंदिराची. येथील महागणपतीची किर्ती सर्वदूर पोहोचलीय. भक्तांना पावणारा, भक्तांची संकट दूर करणारा आणि भक्तांच्या हाकेला धावणारा म्हणून लौकिक पावलेल्या महागणपतीच्या दर्शनासाठी संकष्टी, अंगारकी, गणोश चतुर्थीला पंचक्रोशीतूनच नव्हे तर दूरदूरहून येणा:या गणोश भक्तांची मांदियाळीच लागते. त्याच ऐतिहासिक चिरनेरमध्ये कलानगर वसलंय. 35 ते 4क् कुटुंबियांचे कलानगर. परंतु प्रत्येक घरात गणोशमूर्ती बनविल्या जातात. 

कलानगरातच गणोशमूर्ती बनविण्याचे सुमारे 3क्-35 कारखाने आहेत. पारंपरिक मूर्तीकलेचे बीज कलानगरात घराघरातून जोपासलं जातंय. मूर्तीकलेच्या जोरावरच ब:याच कलानगरातील कुटुंबियांचा संसार चालतो.

सातत्याने वाढत्या महागाईत पारंपारिक गणोशमूर्ती कलेची जोपासना कशी करावी याची चिंता कलानगरातील मूर्तीकारांना कायम सतावित आली आहे. त्यामुळे पिढय़ानपिढय़ा सुरू असलेल्या मूर्ती कलेचा व्यवसाय वाढत्या महागाईतही टिकविण्यासाठी सुरू असलेली मूर्तीकारांची धडपड निश्चितच वाखाणण्याजोगी आहे. मूर्ती घडविण्यासाठी लागणारी शाडूची माती, रंग आणि कारागिरांच्या मोबदल्यात प्रत्येक वर्षी 25 ते 35 टक्क्यांनी वाढ होते. माती रंगातही मोठी भेसळ असते. शाडूच्या मूर्ती बनविणारे कारागिर मिळणो  कठीण होऊन बसले आहे. त्यामुळे मूर्ती व्यवसायिकांना वाढत्या महागाईबरोबच घटत्या कारागिरांच्या समस्येलाही सामोरे जावे लागते. 

 

चिरनेरच्या कलानगरातील o्रीच्या मूर्ती सुंदर, आकर्षक असल्याने रायगड, ठाणो, नवी मुंबई आणि इतर भागातून मूर्तीना मोठी मागणी असते. अशा पारंपरिक मूर्तीव्यवसायिकांना आर्थिक मदतीची नितांत गरज भासते.  मूर्तीकलेचा वसा जतन करण्यासाठी त्यासाठी आर्थिक मदत मिळविण्यासाठी कलानगरातील मूर्तीकार शासनाबरोबरच बँका, विविध वित्तीय संस्थांकडे मदतीची याचना करतात. मात्र दुर्दैवाने कलेची जोपासना करणा:या मूर्तीकारांबाबत शासनही उदासिन आहे. त्यामुळे नातेवाईक, मित्रमंडळींकडून उसनवारी करून कलानगरातील मूर्तीकारांची कला जोपासण्याची धडपड अव्याहतपणो सुरुच आहे. ऑर्डरीच्या मूर्ती वेळेवर ग्राहकांना देण्यासाठी मूर्तीकार, कारागिर मगA आहेत.