International Mother Language Day : का साजरा केला जातो जागतिक मातृभाषा दिवस?

International Mother Language Day : जगभरात भाषा आणि संस्कृतिप्रती जागृकता निर्माण करणे हा या दिवसाचा उद्देश आहे. 

भाषा आपल्या मूर्त आणि अमूर्त वारसाचे जतन आणि विकास करण्याचे सर्वात शक्तिशाली साधन आहेत. त्यामुळे भाषेचं जतन करणं हे फार महत्वाचं ठरतं. त्याचसाठी यूनेस्कोने १७ नोव्हेंबर १९९९ ला आंतरराष्ट्रीय मातृभाषा दिनाची घोषणा केली होती. तेव्हपासून जगभरात २१ फेब्रुवारीला जागतिक मातृभाषा दिन साजरा केला जातो. जगभरात भाषा आणि संस्कृतिप्रती जागृकता निर्माण करणे हा या दिवसाचा उद्देश आहे. 

कशी झाली सुरूवात?

२१ फेब्रुवारी १९५२ ला ढाका युनिवर्सिटीच्या विद्यार्थी आणि कार्यकर्त्यांनी तत्कालिन पाकिस्तान सरकारच्या भाषा नीतिला जोरदार विरोध केला होता. पाकिस्तानच्या पोलिसांनी आंदोलनकर्त्यांवर गोळीबारही केला. मात्र, विरोध अधिक वाढला आणि तत्कालिन पाकिस्तान सरकारने बांग्ला भाषेला अधिकृत दर्जा दिला. या आंदोलनादरम्यान शहीद झालेल्या युवकांच्या स्मृती निमित्ताने यूनेस्कोने पहिल्यांदा 1999 मध्ये हा दिवस मातृभाषा दिन म्हणून साजरा करण्याची घोषणा केली.

यावर्षीची थीम

या जागतिक मातृभाषा दिनानिमित्ताने जगभरात यूनेस्को आणि यूएन भाषा आणि संस्कृतीसंबंधीत विविध कार्यक्रमांचे आयोजन करतात. दरवर्षी एक खास थीम असते. यावर्षीची म्हणजे २०२० ची थीम "Languages without borders" अशी आहे. गेल्यावर्षी Indigenous languages as a factor in development, peace and reconciliation अशी थीम होती.

या नावांनीही ओळखला जातो हा दिवस

आंतरराष्ट्रीय मातृभाषा दिनाला टंग डे (Tongue Day), मदर लँग्वेज डे (Mother language Day), मदर टंग डे (Mother Tongue Day) , लँग्वेज मूव्हमेंट डे (Language Movement Day) आणि Shohid Dibosh या नावाने देखील ओळखले जाते.

भारतात देखील शेकडो भाषा बोलल्या जातात. वर्ष १९६१ च्या जनगणनेनुसार, भारतात १६५२ भाषा बोलल्या जातात. तसेच सध्याच्या रिपोर्टनुसार, भारतात १३६५ मातृभाषा आहेत.