काबुल – अफगाणिस्तानवरतालिबाननं कब्जा मिळवल्यानंतर संपूर्ण जग चिंतेत आहे. चीन, पाकिस्तान, बांगलादेश वगळता अद्यापही इतर देशांनी तालिबानी सत्तेला मान्यता दिली नाही. अमेरिकेचे राष्ट्राध्यक्ष ज्यो बायडन यांनी अमेरिकेचे सैन्य परत बोलवण्याचा निर्णय घेतला. त्यानंतर अवघ्या २ आठवड्यात तालिबानींनी अफगाणिस्तानवर कब्जा मिळवला. अफगाणिस्तानचे राष्ट्रपती अशरफ घनी देश सोडून पळून गेले. अफगाणी सैन्यांनी शरणागती पत्करली.
तालिबाननं काबुलवर कब्जा मिळवत संसद आणि राष्ट्रपती भवन ताब्यात घेतले. आता अफगाणिस्तानात अमेरिकेसाठी तालिबानकडून आणखी एक धोका निर्माण झाला आहे. तालिबानला गुप्तपणे अमेरिकन मिलिट्रीची बायोमेट्रीक डिवाइसेस ताब्यात घेतली आहे. या डिवाइसमध्ये अमेरिकन सेना आणि त्या अफगाणी लोकांची माहिती आहे.ज्यांनी युद्धावेळी महत्त्वाची भूमिका निभावली होती. तालिबानच्या हाती कोणकोणती डिवाईस लागली आहे. यावरुन अमेरिका चिंतेत आहे. त्यामुळे तालिबानकडे अमेरिकेचे अनेक रहस्य उलगडू शकतात. या डिवाइसमध्ये अमेरिकन सैनिक आणि अफगाणी लोकांच्या डोळ्यांचे स्कॅनिंग, फिंगर प्रिंट आणि बायोलॉजिकल माहिती आहे. या डेटाचा वापर मोठ्या डेटाबेससाठी केला जाऊ शकतो. परंतु डेटाला धोका आहे की नाही हे स्पष्ट नाही.
हँडहेल्ड इंट्रोएजेंसी आयडेंटिटी डिटेक्शन इक्विपमेंट असं या डिवाइसचं नाव आहे. अफगाणिस्तानात अमेरिका या बायोमेक्ट्रिसचा वापर दहशतवाद्यांवर नजर ठेवण्यासाठी करत होती. अमेरिकन राजदूत आणि आघाडी सरकारसाठी काम करणाऱ्या अफगाणी नागरिकांचा या डेटाबेसमध्ये समावेश आहे. अमेरिकेने २०११ मध्ये ओसामा बिन लादेनच्या ठिकाणावर छापेमारी केली होती. त्यावेळी लादेनच्या पाकिस्तानी अड्ड्याची ओळख पटवण्यासाठी या बायोमेट्रिक्सचा वापर करण्यात आला होता. तालिबानकडे सध्या या डिवाईसमधून डेटाबेस आणि माहिती मिळवू शकेत असं तंत्रज्ञान नाही परंतु तालिबानला समोर ठेऊन पाकिस्तान आणि त्यांची गुप्तचर यंत्रणा ISI यामध्ये तालिबानींची मदत करू शकतील.
अफगाणिस्तानशी तूर्तास आयात-निर्यात व्यवहार बंद
तालिबानींनी अफगाणिस्तानची सत्ता काबीज केल्यानंतर त्याचा फटका अनेक देशांना बसला आहे. त्यात भारताचाही समावेश आहे. पाकिस्तानमार्गे भारतात होणाऱ्या व्यापारावर तालिबानींनी खडा पहारा ठेवला असल्याने व्यापाराची कोंडी झाली असून आयात-निर्यात तूर्तास बंद झाली आहे. अफगाणिस्तानातून मोठ्या प्रमाणावर सुकामेवा भारतात आयात होत असतो. अफगाणमधील परिस्थितीसंदर्भात भारतीय निर्यात महासंघाने (एफआयईओ) चिंता व्यक्त केली आहे. महासंघाचे महासंचालक अजय सहाय म्हणाले की, ‘अफगाणिस्तानच्या सीमारेषा चारही बाजूंनी जमिनीने वेढल्या आहेत. अशा स्थितीत पाकिस्तानमार्गे आयात वा निर्यात करणे अधिक सोयीस्कर ठरत असते. मात्र, अफगाणिस्तानातील सद्य:स्थिती पाहता व्यापारावर त्याचा मोठा परिणाम होणार आहे. अफगाणिस्तानात सध्या सर्वच स्तरांवर अनिश्चितता आहे.