धानपिकावर किडीचा हल्ला

मागील दिड महिन्यापासून सुरू असलेला अनियमित पाऊस, ढगाळ वातावरण तसेच प्रखर सुर्यप्रकाश यामुळे धानपिकावर गादमाशी, पाने गुंडाळणारी अळी व लष्करी अळीचा प्रादुर्भाव झाला आहे.

गडचिरोली : मागील दिड महिन्यापासून सुरू असलेला अनियमित पाऊस, ढगाळ वातावरण तसेच प्रखर सुर्यप्रकाश यामुळे धानपिकावर गादमाशी, पाने गुंडाळणारी अळी व लष्करी अळीचा प्रादुर्भाव झाला आहे. यामुळे धानपिक धोक्यात आले आहे. या किडीचा वेळीच बंदोबस्त करावा, असे आवाहन कृषी विज्ञान केंद्राचे विषय विशेषज्ञ डॉ. सुधीर बोरकर यांनी केले आहे.
धानावर येणाऱ्या लष्करी अळीला स्पोडोप्टेरा मॉरिशिया असे संबोधले जाते. या अळीचा पतंग १ ते २ सेमी लांब आकाराचा राहतो. या अळ्या लष्कराप्रमाणे हल्ला करून शेतातील पीक फस्त करतात. या अळ्या रात्री कार्यक्षम राहत असून दिवसा धानाच्या बेचक्यात किंवा बांधावरील गवतामध्ये लपून बसतात. या अळ्या कडेकडून पाने कुरतडतात. या अळीच्या बंदोबस्तासाठी क्लोरोपायरीफॉस २० ईसी ५० मिली किंवा सायपरमेथ्रीन २५ ईसी, ४ मिली प्रति १० लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी.
गादमाशीचा प्रादुर्भावर रोपवाटीकेतूनच सुरूवात होते. या किडीचा प्रादुर्भाव सप्टेंबरच्या दुसऱ्या किंवा तिसऱ्या आठवड्यात अधिक प्रमाणात आढळून येतो. उशिरा केलेले धान, ढगाळलेले वातावरण, रिमझिम पाऊस, ८० ते ९० टक्के वातावरणातील आद्रता या किडीच्या वाढीस अतिशय पोषक ठरते. या किडीची प्रौढ माशी डासासारखी दिसते. रंग तांबडा व पाय लांब असतात. अंड्यातून बाहेर पडलेली अळी धानाच्या मुख्य पोडात शिरून बुंध्याजवळ स्थिरावते. त्यावरच ती उपजिवीका करते. त्यामुळे मुख्य खोडाची वाढ न होता. नळी अथवा चंदेरी पोंगा तयार होतो. या किडीच्या बंदोबस्तासाठी फोरेट १० टक्के दाणेदार १० किलो किंवा क्विनॉलफॉस ५ टक्के दाणेदार १५ किलो प्रति हेक्टरी याप्रमाणात बांधीमध्ये ५ ते १० सेमी पाणी असतांना नियंत्रणाकरीता वापरावे.
पाने गुंडाळणाऱ्या अळीच्या पंखावर काळी नागमोडी नक्षी असते. ही अळी नेहमी पानाच्या गुंडाळीत राहते. या अळीच्या बंदोबस्तासाठी मोनोक्रोटोफॉस ३६ टक्के प्रवाही १० मिली किंवा मॅलॅथिआॅन ५० टक्के प्रवाही ३० मिली किंवा फेनिट्रोथिआॅन ५० टक्के प्रवाही १० मिली लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी.
धानावर हिरवे, पांढरे व तपकिरी असे तीन प्रकारचे तुडतुडे दिसून येतात. या तुडतुड्यांच्या बंदोबस्तासाठी मोनोक्रोटाफॉस ३६ टक्के प्रवाही १४ मिली किंवा फेनिट्रोथिआॅन ५० टक्के प्रवाही ३० मिली १० लिटर पाण्यात मिसळून फवारणी करावी. डोंगराळ भागात भरपूर दमट व थंड हवा मिळत असल्याने या रोगाची वाढ भरपूर प्रमाणात होते. हा रोग बुरशी पासून तयार होतो. पानावर व पेऱ्यावर तांबूस, निळसर, राखडी रंगाचे ठिबके दिसून येतात. या रोगाचा बंदोबस्त करण्यासाठी कॉर्बेंडाझीम १० गॅ्रम किंवा हिमोसान ६ मिली किंवा कॉपन आॅक्झीक्लोरॉईड २५ ग्रॅमची फवारणी करावी असे आवाहन कृषी विज्ञान केंद्राचे विषय विशेषज्ञ डॉ. सुधीर बोरकर यांनी केले आहे. (प्रतिनिधी)