हार्वेस्टरमुळे कापणी व मळणी जोमात

गावातील समविचारी १० ते ६० पर्यंत महिला-पुरुष एकत्र येऊन कापणी, बांधणी ही सर्व कामे सामूहिकरित्या करतात. हक्काचा असा रोजगार मिळवून देणारी अशी ही गुता पद्धत आहे. पण गेल्या दोन-तीन वर्षांपासून अत्याधुनिक कापणी, मळणी करणारे हार्वेस्टर यंत्र गावातल्या शेतशिवारात दाखल झाले आहे.

ठळक मुद्देमजुरांचा रोजगार हिरावला : झटपट कामांमुळे शेतकरी मात्र सुखावला

लोकमत न्यूज नेटवर्क
विसोरा : कृषीप्रधान भारतात शेती उपयोगी यंत्रांनी शिरकाव केल्याने शेतातल्या पारंपरिक अशा पद्धती आता कालबाह्य ठरत आहेत. धानपिक पट्ट्यात खरीप हंगाम दरवर्षी आणि काही वर्षी उन्हाळी हंगामात धानाचे पीक घेतले जाते. मागील अनेक वर्षांपासून धानपीक पेरणी, कापणी आणि बांधणी ही कामे खेड्यातील महिला आणि पुरुष करतात. मात्र आता धान कापणी व मळणीसाठी हार्वेस्टरचा वापर केला जात असल्याने शेतमजुरांचा रोजगार हिरावला आहे.
गावातील समविचारी १० ते ६० पर्यंत महिला-पुरुष एकत्र येऊन कापणी, बांधणी ही सर्व कामे सामूहिकरित्या करतात. हक्काचा असा रोजगार मिळवून देणारी अशी ही गुता पद्धत आहे. पण गेल्या दोन-तीन वर्षांपासून अत्याधुनिक कापणी, मळणी करणारे हार्वेस्टर यंत्र गावातल्या शेतशिवारात दाखल झाले आहे. कमी खर्च, कमी वेळात धानपीक कापणी, मळणी करून धान रास घरी येत असल्याने बळीराजा हार्वेस्टरला पसंती देत आहे.
विसोरा परिसरात धानपिक शेती हीच हमखास रोजगार देणारी भूमी आहे. धानपिक पेरणीपूर्व मशागत, पेरणी, खत टाकणे, औषध फवारणी, निंदण या कामांवर महिला मजूर अधिक तसेच पुरुष मजूर कमी असतात.
धानपिक बांधणी केल्यावर थ्रेशर मशीनने मळणी केली जाते. थ्रेशर मशीनवर पाच ते दहा मजुरांना रोजगार मिळतो. परंतु आता गुता पद्धतीने कापणी, बांधणीचा खर्च आणि थ्रेशर मशीनने मळणीचा खर्च अधिक होत असल्याचे शेतकरी सांगतात. त्या तुलनेत खर्च कमी असल्याने शेतकऱ्यांची हार्वेस्टरला पसंती आहे.

तीन प्रकारच्या यंत्राद्वारे सुरू आहे काम
विसोरा परिसरात दोन ते तीन प्रकारचे हार्वेस्टर यंत्र आले आहेत. सध्या उभ्या धानपिकाखाली पाणी, चिखल असल्यावरही तसेच धान झोपले असल्यास सुद्धा कापणी आणि मळणी करणारे हार्वेस्टर शेतकऱ्यांचे लक्ष वेधत आहे. धानपीकाखालील जमीन कोरडी झाली असल्यास दुसरे हार्वेस्टर आहे. ट्रॅक्टरवर चालणारे हार्वेस्टर पण आहे. गुता पद्धतीने कापणी ते बांधणी आणि मळणी (थ्रेशर मशीन) हा सर्व एकूण खर्च हार्वेस्टर खर्चापेक्षा अधिक होत असल्याचे शेतकरी सांगतात. याच कारणाने हार्वेस्टरने कापणी, मळणी केली जात आहे. याचा थेट परिणाम गुता पद्धतीने काम करणाºया महिला, पुरुषांच्या रोजगारावर होत आहे. ज्या शेतात हार्वेस्टरने कापणी, मळणी शक्य नाही तिथे गुता पद्धतीने काम सुरू आहे. हार्वेस्टरच्या आगमनाने पारंपरिक रोजगारावर संक्रांत आल्याचे दिसते.