मृग नक्षत्रावर भिस्त

परभणी: कृषी क्षेत्रामध्ये मृग नक्षत्राला मोठे महत्त्व आहे. पावसाळ्यातील हे पहिले आणि मोठे नक्षत्र म्हणून याकडे पाहिले जाते. या नक्षत्रात पेरणी झाली तर हंगाम चांगला येतो. त्यामुळे या नक्षत्रात शेतकऱ्यांना पेरणीयोग्य पावसाची प्रतीक्षा असते. रविवारपासून मृग नक्षत्र सुरू झाले असून, शेतकऱ्यांना या नक्षत्रात मोठ्या अपेक्षा आहेत.
८ जून रोजी सकाळी ११.३० वाजेपासून मृग नक्षत्र सुरू झाले. पावसाळ्यात नऊ नक्षत्र असून, त्यातील पाच नक्षत्रात जरी पाऊस झाला तरी भरपूर उत्पन्न मिळते. परंतु दहा वर्षांपासून (मागील वर्षीचा अपवाद वगळता) मृग नक्षत्र शेतकऱ्यांना हुलकावणी देत आहे. त्यामुळे शेतकऱ्यांची गणितेच बिघडून जात आहेत. बदलत्या हवामानाचा मोठा फटका शेती व्यवसायाला सहन करावा लागत आहे. मृगनक्षत्रापासूनच पावसाळ्याला प्रारंभ होत असल्याने हे नक्षत्र लागण्याच्या आधीपासूनच शेतकरी मशागतीच्या कामांना प्रारंभ करतो. यावर्षी शेतकऱ्यांचा विश्वास असलेल्या भंडवळ भविष्यवाणीने मृगनक्षत्रात अधिक पाऊस दर्शविला आहे. तसेच यावर्षीच्या मृगनक्षत्राचे वाहन हत्ती आहे. हत्ती हे वाहन असल्यास जास्त पाऊस पडेल, अशी धारणा आहे. त्यामुळे हे नक्षत्र सुरू होण्याच्या आधीच शेतकऱ्यांनी मोठी तयारी केली आहे. अवकाळी पाऊस आणि गारपिटीने नुकसान झाल्याने खरीप हंगामावर शेतकऱ्यांना मोठ्या आशा आहेत. (प्रतिनिधी)
पंचांग काय सांगतो...
येथील पंचांग अभ्यासक धुंडीराज करभाजन यांनी पंचांगात नक्षत्रानुसार वर्तविलेल्या पावसाची माहिती दिली. त्यानुसार मृग नक्षत्रात ११ जूननंतर पावसाचे चांगले योग दिसून येतात. १९ जून रोजी गुरु कर्क राशीत येतो त्यानंतर सार्वत्रिक पावसाचे योग संभवतात. या नक्षत्रातील दुसरे आणि शेवटचे चरण चांगल्या वृष्टीचे आहे. या काळात पेरण्यांना सुरूवात होऊ शकते.
आर्द्रा : या नक्षत्रात २ जुलैनंतर मध्यम पावसाचे योग आहेत. बहुतांश भागात पाऊस होऊन पेरण्या साधल्या जातील. या काळात हवामानात दमटपणा संभवतो.
पुनर्वसू : पावसाची प्रतीक्षा करावी लागेल.
पुष्य : २४ जुलै रोजी रवी, गुरू युती होत असल्याने पावसाचे प्रमाण चांगले राहिल. उत्तरार्धात सर्वत्र पाऊस अपेक्षित आहे. २६ ते ३१ जुलै या काळात पावसाचे योग.
अश्लेषा : ३ आॅगस्ट रोजी बुध, गुरू युती आणि ८ आॅगस्ट रोजी रवि-गुरु युती पर्जन्ययोग दर्शवितात. ३ ते ५ आणि ९ ते १३ आॅगस्ट पाऊस पडण्याची चिन्हे आहेत.
मघा : १७ आॅगस्ट रोजी मघा नक्षत्रात सूर्याचा प्रवेश होत असून, रवि, बुध, गुरू, शुक्र जल नाडीत आहेत. १८ आॅगस्ट रोजी गुरु, शुक्र युती पर्जन्यकारक असल्याने या नक्षत्रात पूर्वार्धात पाऊस होईल. २० ते २४ आॅगस्ट सर्वत्र पाऊस अपेक्षित आहे.
पूर्वा : ५ ते ९ सप्टेंबर या काळात पाऊस अपेक्षित.
उत्तरा : या नक्षत्रात खंड वृष्टी संभवते.
हस्त : यावर्षी हे चांगले वृष्टीकारक नक्षत्र आहे. नवरात्रात अधूनमधून हस्ताच्या जोरदार सरी येतील.
चित्रा : १८ आॅक्टोबरनंतर पावाचे प्रमाण कमी होण्याच चिन्हे आहेत.
स्वाती : पावसाचे हे शेवटचे नक्षत्र असून, या नक्षत्राच्या पहिल्या चरणात पाऊस संभवतो.
मागील स्थिती
मागील वर्षी मान्सूनपूर्व पावसानेच धडाक्यात सुरुवात केली होती. रोहिणी नक्षत्रात जोरदार पाऊस झाला. ४ जूनपासून पावसाला प्रारंभ झाला. ८ जून रोजी मृग नक्षत्र लागले. त्यापूर्वी ७ जूनपर्यंत ११४ मि.मी. पाऊस झाला. ८ ते २२ जून या काळात मृग नक्षत्र होते. या नक्षत्रात ५७.३ मि.मी. पाऊस झाला होता. गतवर्षी जानेवारी ते डिसेंबर या काळात १२१६.१ मि.मी. पाऊस झालेला आहे, अशी माहिती वसंतराव नाईक मराठवाडा कृषी विद्यापीठाच्या कृषी हवामानशास्त्र विभागाने दिली.