भारत-कॅनडा वाद; राजकीय लढ्यानंतर आता आर्थिक लढा, 'या' उद्योगांवर होणार मोठा परिणाम

India-Canada Conflict: भारत आणि कॅनडा, यांच्यात खलिस्तानी दहशतवाद्यांवरुन सुरू असलेला तणाव आणखी वाढला आहे. याचा परिणाम अनेक गोष्टींवर पडण्यास सुरुवात झाली आहे.

India-Canada Conflict: गेल्या काही वर्षांपासून भारत आणि कॅनडामधील तणाव वाढला आहे. त्यामुळेच राजकीय लढ्यानंतर आता आर्थिक लढा सुरू झाला आहे. प्रश्न सुटण्याऐवजी तो अधिकच गुंतागुंतीचा होत आहे. याचा परिणाम उद्योगापासून शिक्षण क्षेत्रापर्यंत, अनेक गोष्टींवर पडू शकतो. खलिस्तान प्रकरणावरुन सुरू झालेला मुद्दा आता अर्थव्यवस्थेवर येऊ ठेपला आहे.

भारत आणि कॅनडामध्ये कमोडिटी आणि शिक्षण क्षेत्रात अब्जावधी रुपयांची गुंतवणूक आहे. या क्षेत्रांवर परिणाम दिसू शकतो. अशा स्थितीत शिक्षण क्षेत्राला सर्वाधिक फटका बसण्याची शक्यता आहे. भारतातून अनेक विद्यार्थी दरवर्षी कॅनडामध्ये शिक्षणासाठी जातात. आता ही राजकीय कटुता शिक्षण क्षेत्रावर हल्ला करू शकते.

2022 मध्ये भारत हा कॅनडाचा 10वा सर्वात मोठा व्यापारी भागीदार होता. 2022-23 या आर्थिक वर्षात भारताने कॅनडाला $4.10 अब्ज किमतीच्या वस्तूंची निर्यात केली. तर कॅनडाने या काळात भारताला 4.05 अब्ज डॉलरच्या मालाची निर्यात केली. याच्या एक वर्षापूर्वी, 2021-22 मध्ये भारताने कॅनडात $3.76 अब्ज डॉलरची निर्यात केली होती, तर 2021-22 मध्ये आयातीचा आकडा 3.13 अब्ज डॉलर होता. या दोन्ही देशांमधील द्विपक्षीय व्यापार 2021-22 मध्ये 7 अब्ज डॉलर्स होता, जो 2022-23 मध्ये वाढून 8.16 अब्ज डॉलरवर पोहोचला.

इतकंच नाही तर भारत आणि कॅनडामधील व्यापार सुलभतेमुळे भारताने मोठी गुंतवणूक केली आहे. कॅनेडियन पेन्शन फंडांनी भारतात $55 बिलियनची गुंतवणूक केली आहे. तर कॅनडाने 2000 पासून भारतात 4.07 अब्ज डॉलर्सची थेट गुंतवणूक केली आहे. किमान 600 कॅनेडियन कंपन्या सध्या भारतात कार्यरत आहेत, तर आणखी 1000 कंपन्या भारतात येण्यासाठी रांगेत आहेत. आपण भारताबद्दल बोललो तर भारतीय आयटी कंपन्यांचा कॅनडामध्ये मोठा व्यवसाय आहे. सॉफ्टवेअर, नैसर्गिक संसाधने आणि बँकिंग क्षेत्रात भारतीय कंपन्या सक्रिय आहेत.

स्टॅटिस्टिक्स कॅनडाच्या डेटानुसार, कॅनडाचे सर्वात मोठे पेन्शन मॅनेजर CPPIB ने एका वर्षापूर्वी भारतात 21 अब्ज डॉलर्सची गुंतवणूक केली होती. 96 अब्ज रुपये ($1.2 बिलियन) किमतीचा हा 2.7% भागभांडवल CPPIB ने कोटक महिंद्रा बँक लिमिटेडमध्ये गुंतवला आहे. निधी प्रकटीकरण दस्तऐवजानुसार, कॅनडाने ज्यामध्ये गुंतवणूक केली आहे, अशा सुमारे 70 सार्वजनिक व्यापार केलेल्या भारतीय कंपन्यांपैकी ही एक आहे.

भारतीय विद्यार्थ्यांच्या अभ्यासासाठी कॅनडा हा पहिला पर्याय आहे. कॅनडामध्ये सुमारे 40 टक्के परदेशी विद्यार्थी आहेत. कॅनडा आणि भारत यांच्यातील तणाव सातत्याने वाढत आहे. कॅनडामध्ये शिकणारे भारतीय विद्यार्थी आणि त्यांच्या पालकांची चिंता वाढू लागली आहे. पंजाबमधील अनेक विद्यार्थी कॅनडामध्ये शिक्षणासाठी जातात. अशा स्थितीत त्यांचे भवितव्यही धोक्यात आले आहे. सध्या पंजाबमधील सुमारे दोन लाख विद्यार्थी अभ्यासासाठी स्टडी व्हिसावर कॅनडाला गेले आहेत. दोन्ही देशांमधील तणाव वाढत राहिल्यास कॅनडा प्रवेशाचे नियम कडक करू शकतो.

भारत आणि कॅनडा, यांच्यात विविध वस्तूंची देवाण-घेवाण होते. कॅनडा भारतातून दागिने, मौल्यवान खडे, फार्मा उत्पादने, तयार कपडे, सेंद्रिय रसायने, अभियांत्रिकी वस्तू आणि लोह-पोलाद उत्पादने खरेदी करतो. तर, भारत कॅनडातून डाळी, न्यूजप्रिंट, लाकूड लगदा, एस्बेस्टोस, पोटॅश, लोह भंगार, खनिजे आणि औद्योगिक वस्तू आयात करतो. भारत सर्वाधिक डाळी कॅनडातून खरेदी करतो. कॅनडा हा मटारचा सर्वात मोठा उत्पादक देश आहे.