इंडियन एअरफोर्स डे विशेष: पाकिस्तानच्या 'अभेद्य' सरगोधा एअरबेसची भारताने केली होती राखरांगोळी

1 / 10

१९६५ च्या ऑगस्ट महिन्यात भारत स्वातंत्र्यदिनाच्या तयारीत व्यस्त होता. पण देशाचे पंतप्रधान लाल बहादूर शास्त्री काळजीत होते. कारण १९६२ मध्ये, चीनने भारतावर हल्ला केला होता ज्यामध्ये भारताचे मोठे नुकसान झाले. देश गरिबी आणि आर्थिक संकटावर मात करण्याचा प्रयत्न करत होता. पण त्याचा दुसरा शेजारी पाकिस्तानला त्याच्या शेजारी भारताची प्रगती मान्य नव्हती. त्यावेळी पाकिस्तानवर लष्करप्रमुख फील्ड मार्शल अयुब खान यांचे राज्य होते.

2 / 10

पाकिस्तानचे अध्यक्ष अयुब खान यांनी १९६५ च्या सुरुवातीला ऑपरेशन जिब्राल्टर सुरू केले. जम्मू आणि काश्मीरमध्ये घुसखोरी करण्याचा उद्देश होता, परंतु त्यांची योजना अयशस्वी झाली. या अपयशामुळे निराश होऊन अयुब खान यांनी भारताविरुद्ध थेट लष्करी कारवाई करण्याचा निर्णय घेतला. २४ एप्रिल १९६५ रोजी पाकिस्तानने कच्छच्या रणावर हल्ला केला. पाकिस्तानी सैन्याने भारतीय हद्दीत प्रवेश करण्यास सुरुवात केली.

3 / 10

त्यामुळे पंतप्रधान लाल बहादूर शास्त्री यांनी पाकिस्तानवर प्रतिहल्ला करण्याचे आदेश सैन्याला दिले. भारताने हल्ला सुरू केला आणि तोपर्यंत ऑगस्ट महिना आला होता. भारतीय सैन्याने पाकिस्तानी सैन्याशी लढण्यास सुरुवात केली. या युद्धात भारतीय हवाई दलानेही महत्त्वाची भूमिका बजावली. त्यावेळी हवाई दलाचे नेतृत्व एअर मार्शल अर्जन सिंग यांच्याकडे होते. पाकिस्तानचा कणा मोडण्यासाठी हवाई दलाने पाकिस्तानचा सर्वात महत्त्वाचा हवाई तळ असलेल्या सरगोधा हवाई तळाची निवड केली.

4 / 10

भारतीय सैन्याने युद्धात आघाडी घेतली. पण पाकिस्तानला सरगोधा हवाई तळाचा फायदा होत होता. येथून उड्डाण करणारे पाकिस्तानी विमान भारतासाठी त्रासदायक ठरत होते. पाकिस्तानी हवाई दलाचे प्रमुख नूर खान यांनी ६ सप्टेंबर रोजी संध्याकाळी भारतावर हल्ला केला. पाक हवाई दलाने पठाणकोट हवाई तळावर हल्ला केला. हलवारा हवाई तळावर भारतीय हवाई दलाने प्रत्युत्तर दिल्याने त्यांची योजना अयशस्वी झाली. तसेच हवाई दलाने पाकचे स्क्वाड्रन लीडर सरफराज रफीकी यांचे विमान पाडले. त्यानंतर, पाक हवाई दलाने दिवसा भारतावर हल्ला न करण्याचा निर्णय घेतला.

5 / 10

भारतीय हवाई दलाचे प्रमुख एअर मार्शल अर्जन सिंग यांनी पाकिस्तानला योग्य उत्तर देण्याचा निर्णय घेतला. पाकिस्तानने भारताच्या हलवारा आणि आदमपूर हवाई तळांवर एसएसजी तैनात केले. पाकिस्तानने रात्रभर बी-५७ विमानांनी या तळांवर बॉम्बहल्लाही केला. तरीही तयारी सुरूच होती. हवाई दलाचे अधिकारी, वैमानिक आणि सैनिक त्यांचे विमान तयार करण्यात आणि मिशन ब्रीफिंग घेण्यात व्यस्त होते.

6 / 10

या मोहिमेसाठी भारताने आग्रा हवाई तळावरील ५ व्या स्क्वॉड्रनमधून कॅनबेरा बॉम्बर्स, आदमपूर तळावरील १ आणि ८ व्या स्क्वॉड्रनमधून मिस्टर जेट्स आणि हलवारा येथे तैनात ७ व्या आणि २७ व्या स्क्वॉड्रनमधून हंटर विमानांची निवड केली आणि पाकिस्तानच्या सरगोधा हवाई तळाला उद्ध्वस्त करण्याचे ठरले. सरगोधा हवाई तळ हा पाकिस्तानच्या पंजाब प्रांतातील किराणा टेकड्यांजवळ आहे. हा पाकिस्तानसाठी एक महत्त्वाचा लष्करी तळ आहे. पाकिस्तानने या तळावर आपले नवीन घेतलेले F86F सेबर विमान तैनात केले होते.

7 / 10

भारतीय हवाई दलाच्या ५ व्या स्क्वॉड्रनने सरगोधावर पहिला बॉम्ब टाकला. कॅनबेरा बॉम्बर्सच्या या स्क्वॉड्रनने ६ सप्टेंबर रोजी मध्यरात्री हल्ला केला. सरगोधा एअरबेसला किरकोळ नुकसान झाले पण पाकिस्तानला समजले की भारत स्वस्थ बसणार नाही. ७ सप्टेंबर रोजी सकाळी भारतीय हवाई दलाच्या पहिल्या स्क्वॉड्रनने हल्ला केला. विंग कमांडर ओपी तनेजा मिस्टियर विमानाच्या पहिल्या स्क्वॉड्रनचे नेतृत्व करत होते. विंग कमांडर तनेजा यांच्या नेतृत्वाखाली मिस्टियर विमान पाकिस्तानातील सरगोधाकडे जात होते. सरगोधापासून सुमारे २ मिनिटांच्या अंतरावर होते जेव्हा त्यांना पाकिस्तानी रडारने पकडले.

8 / 10

भारतीय हवाई दलाने पाकिस्तानी रडारला यशस्वीरित्या टाळून सरगोधावर आणले. विंग कमांडर तनेजा यांना पाकिस्तानी हवाई दलाने काळजीपूर्वक उभे केलेले एक C-130 विमान दिसले. त्यांनी आपले लक्ष्य म्हणून निवडले. विंग कमांडर तनेजा यांनी ६८ मिमी SNEB रॉकेटने विमानावर हल्ला केला. फ्लाइट लेफ्टनंट वर्मा आणि स्क्वॉड्रन लीडर देवय्या यांनी सरगोधा तळावर तैनात असलेल्या जेट्सवर रॉकेट डागले.

9 / 10

त्यानंतर विंग कमांडर तनेजा यांना पाकिस्तानी सेबर्स आणि स्टारफायटर्स हल्ला करण्याच्या तयारीत असल्याचे लक्षात आले. त्यांनी चार मिस्टर्सच्या फॉर्मेशनला सतर्क केले. स्क्वॉड्रन लीडर डी ई सतुर यांच्या नेतृत्वाखालील चार विमानांच्या 'पिंक फॉर्मेशन'ने हल्ला केला. हल्ल्यात एक स्टारफायटर आणि अनेक सेबर्स नष्ट झाले.

10 / 10

या मिस्टर्सना रोखण्यासाठी पाकिस्तानने ताबडतोब चार सेबरजेट आणि एक स्टारफायटर पाठवले. मिस्टर्स यशस्वीरित्या आदमपूर तळावर परतले. परत आल्यावर त्यांना कळले की त्यांचा एक सहकारी, स्क्वॉड्रन लीडर देवय्या परतले नव्हते.