सातपुड्यात होलिकोत्सवाची तयारी अंतिम टप्प्यात

यंदा कोरोनाच्या पार्श्वभूमीवर होलिकोत्सव हा साधेपणाने होणार आहे. साधेपणातही होळीचा उत्साह कायम आहे. दुर्गम भागात मधुर गीते गायनाच्या सराव सुरु झाला असून सातपुड्याच्या द-या-खो-यात ढोल, डफ च्या तालावर होळी गीताच्या मधुर सुरात मुली व महिला नाचण्याच्या सरावात लागले आहे. सातपुड्यात आदिवासी बांधव परंपरागत वेशभूषेत विविध सण साजरा करतात. गावदिवाळी, इंदलपुजन, वाघदेव, भोंगर्या , खोडपुजन, ओखडा, नवाय पुजन, बारामेद्य ,गिंबदेव कणी पुजन,याहा मोगी पुजन, महाशिवरात्री,निलचारी,होळी असे पारंपरिक सणाची विधीवत पद्धतीने पूजन करून साजरे केले जातात. त्यातच होळी सणाला मोठे असुन, मोठ्या उत्साहाने हा उत्सव साजरा होतो. आदिवासी बोली भाषेत होळी सणाला ओली महिना म्हणतात. या ओलीच्या महिन्यात साहित्याची जुळवाजुळव करीत होळी सणासाठी मागणी असणाऱ्या विविध साहित्य बनविण्यात सध्या आदिवासी बांधव व्यस्त आहेत.

अतिदुर्गम भागातील साकलीउमरचा आमराईपाडा येथे रमेश वसावे, रायसिग पाडवी, सुमना पाडवी हे बाबुंपासुन वेगवेगळ्या वस्तू तयार करत आहेत. हस्त व कला कौशल्य या निसर्गाचा देणगीचा वापर करीत होळीसाठी मोरपीसच्या टोपी विणत असतात मार्च महिन्यात होळी म्हणजे आदिवासी भाषेत ओली महिना चंन्द्र नविन दिसतात. त्या दिवसापासुन नमस्कार करीत मोरखी बनत असलेला मनुष्य समाजात कडक नियमांची पाळणी करत आहेत. सणानिमित्त पाळणी करणारे मोरखी, बावा, जनखाडोक, नागरामोरखी, व टोपी विणणारे सर्व पालन करीत असतात घरातील ज्येष्ठ आई वडील, मुले, मुली, महिला, तसेच पाळीव पक्षी ,पशुधन,यांची आरोग्याची निगा राखावी म्हणून नियमाचे पालन करीत ४५ दिवस नियमाच्या पालनीत राहुन महत्व देतात. आहारात मांसाहर वर्ज्य करतात. खाटेवर न बसता ,न स्पर्श करणे, महिलांना स्पर्श न करणे, ज्या दिवसापासून पाळणी सुरुवात झाली. त्या दिवसापासुन कोणाला वाईट न बोलणे ,चप्पल न घालणे,घरातील पाळीव पशुपक्ष्याची निगा ठेवणे, जेवण स्वत: बनवुन घेत वेगळेच राहत पाळणी करीत असतात.

साकलीउमर च्या आमराईपाडा या गावातील येथे चार पाच कारागीर एकत्र येत मोराच्या पीसापासुन टोपी विनत असून एका टोपीला विण्यात एकास तीन दिवस लागत असल्याची माहिती त्यांच्याकडून देण्यात आली. तब्बल ७० काड्या टाकून एक टोपी तयार करण्यात येते. होलिकोत्सवात मोरपीस टोपीला मोठे महत्व आहे. श्रद्धेने मागणी असल्याने दुसऱ्या राज्यातुन ही टोपीला मागणी होत असते.

सातपुड्यातील होळी म्हणजे मानता,पालनी करीत श्रद्धेने नियमात पुजन करीत सातपुड्याची संस्कृती आजही टिकुन आहे. आजच्या मोबाईल युगात सातपुड्यातील गाव पाड्यांवरील नागरिकांना संबध जुडला असला तरी आपली बोलीभाषा,गीते,लोककला,संस्कृती, लोकसंगीत, हस्तकौशल्य ,वस्तुकला,कला,नुत्य,पेहराव,टिकुन आहेत.