१२ वर्षांनी भोंगऱ्या व होळी एकाच दिवशी

लोकमत न्यूज नेटवर्क
नंदुरबार : होळीच्या पार्श्वभूमीवर ठिकठिकाणी भोंगºया बाजाराला सुरुवात झाली असली तरी परंपरेनुसार वेळ आली नसल्याने धडगावचा भोंगºया यंदा लांबणीवर पडला. यंदा धडगावचा भोंगºया हा होळीच्या दिवशीच येत असून असा योग दर १२ वर्षांनी येतो. ११ वर्षांपासून होळीपूर्वी येणाºया सोमवारी भरविण्यात येत होता. त्यामुळे कालच्या सोमवारी सातपुड्यातील बांधवांची काही अंशी वाट चुकली.
ब्रिटीशकालीन गौरवशाली परंपरा लाभलेल्या धडगाव येथील भोंगºयाची अवघ्या सातपुड्यातील आदिवासी बांधवांना प्रतिक्षा असते. या बाजाराला एक-दोन नव्हे तर सात पिढ्यांचा वारसाही लाभला आहे. हा बाजार दरवर्षी होलीकोत्सवाला सुरुवात होण्यापूर्वी येणाºया सोमवारी भरविला जात असतो. परंतु दर १२ वर्षांनी हा भोंगºया होळीच्याच दिवशी येतो, तसाच योग यंदा आला आहे. त्यामुळे सातपुड्यात होळीला सुरुवात झाली असली तरी भोंगºयाचा कार्यक्रम घेण्यात आला नाही.
सातपुड्यात होळीला नियोजित होळीपेक्षा एक आठवडा आधिच सुरवात होते. त्यानुसार यंदा सातपुड्यात दि.३ मार्चपासूनच सुरू झाली. त्यामुळे तेथील बहुतांश आदिवासी बांधवांमध्ये दि. २ मार्च रोजी भोंगºया असल्याचा गैरसमज झाला. परंतु धडगाव येथील पराडके परिवाराच्या परंपरेनुसार नेमकी वेळ आली नाही. त्यामुळे यंदाचा भोंगºया लांबणीवर पडला आहे. होळीच्याच दिवशी भोंगºया हा योग दर १२ वर्षांनी येत असल्याचे बहुतांश आदिवासी बांधवांना माहित असले तरी काही बांधवांमध्ये अंशत: दिशाभूल झाली.
नियोजित होळी ९ मार्च रोजी असून त्याच दिवशी सोमवार येत आहे. त्यामुळे ११ वर्षांपासून वेगवेगळ्या दिवशी साजरा होणारे होळी व भोंगºया हे सण यंदा एकाच दिवशी साजरी होणार आहे. धडगावला ९ मार्च रोजी पहाटे होळी पेटल्यानंतर सकाळी ११ वाजेपासून भोंगºयानिमित्त शाही मिरवणूक काढण्यात येणार आहे. या मिरवणूकीत पोलीस पाटील भिमसिंग पराडके, फुसा पराडके, विजय पराडके, जामसिंग पराडके, गणेश पराडके, दशरथ पराडके, खेमा पराडके, बाजिराव पराडके, शिवाजी कालशा पराडके यांची प्रमुख उपस्थिती राहणार आहे. तर धडगाव तालुक्यातील अन्य बांधवही सहभागी होणार आहे.
या मिरवणुकीला जुने धडगावपासून सुरुवात होणार असून पोलीस ठाणे, वन विभागाचे कार्यालय, धडगावचा मुख्य चौकावरुन विश्रामगृहाजवळ मिरवणुकीचा समारोप होणार आहे. समारोपाच्या ठिकाणी पुंजारा जमसरर पराडके यांच्या हस्ते विधीवत पुजा करण्यात येणार आहे.

ब्रिटीशांनी दिलेली सनद वार्तांकनासाठी काढली अन् झाली गहाळ

प्रशासकीय कामकाजासाठी सातपुड्यात येणाºया ब्रिटीशकालीन खान्देश जिल्ह्याच्या महसुल अधिकाऱ्यांना जुने धडगाव येथील पराडके परिवाराचा आधार मिळत होता. त्यामुळे या परिवाराकडे अधिकाºयांनी अनेक जबादाºया सोबविल्या. सर्व जबाबदाºया नेटाने पार पाडल्या गेल्यामुळे या परिवाराकडे अन्य काही जबाबदाºयाही देण्यात आल्या. त्यावेळी बोल्या पराडके यांना काही अधिकारही दिले गेले, त्यातच भोंगºयाचा उपक्रम राबविण्यासह अन्य अधिकारासाठी ब्रिटीशांकडून सनद देण्यात आली. भोगºया उपक्रमाच्या माध्यमातून हा उपक्रम पोलीस पाटील बोल्या पराडके यांच्यानंतर साट्या पराडके, परभा पराडके, भामटा पराडके व यंदाचे पोलीस पाटील भिमसिंग पराडके यांनी सात पिढ्यांचा वारसा पुढे नेला. मध्यंतरीच्या कालावधीत साजरा होणाºया भोंगºयाच्या वार्तांकनासाठी दिल्लीहून येणाºया हिंदी भाषीक पत्रकारांच्या माहितीसाठी ही सनद बाहेर काढली. अन् या दरम्यान ती पाटलांच्या घरातून हरवली. त्यामुळे पराडके परिवाराचे मोठे नुकसान झालेच परतु त्यांच्याकडे तलवारींशिवाय कुठलाही पुरावा शिल्लक राहिला नाही.