लक्ष्मीनगरात तोफखाना चौक माहिती आहे का?

विस्मृतीत गेली ओळख : महापालिकेने सेनेतील शूर तोफजींच्या स्मृतीत उभारले होते स्मारक

मंगेश व्यवहारे

नागपूर : लक्ष्मीनगरातील आठरस्ता चौकाची अख्ख्या नागपुरात ओळख आहे. याच चौकाची नोंदणीकृत ओळख ही तोफखाना चौक अशी होती. महापालिकेने सेनेतील शूर तोफजींच्या स्मृतीत हे स्मारक उभारले होते. पण आज तोफखाना चौकाची ओळख विस्मृतीस गेली आहे. लक्ष्मीनगर परिसरात अनेकांना तोफखाना चौक कुठे आहे? हे विचारल्यावर पहिल्यांदाच ऐकतोय, अशी प्रतिक्रिया त्यांनी दिली.

आठरस्ता चौकाच्या मधोमध एक स्तंभ उभारला आहे. या स्तंभावर तोफ लावण्यात आली आहे. स्तंभावर सेनेचे लोगोही आहे. स्तंभाच्या भोवताली कारंजे लावले आहेत. २० ऑक्टोबर १९८७ मध्ये महापालिकेच्या वतीने या स्तंभाचे लोकार्पण तत्कालीन खासदार बनवारीलाल पुरोहित यांच्याहस्ते झाले. तत्कालीन महापौर पांडुरंग हिवरकर व उपमहापौर पांडुरंग कापसे, विरोधी पक्षनेते अर्जुनदास कुकरेजा यावेळी उपस्थित होते. मात्र हा चौक तोफखाना चौक नावाने ओळखलाच गेला नाही. चौकाच्या सभोवताली व्यवसाय करणाऱ्यांना या चौकाबद्दल विचारले असता, अनेकांनी आश्चर्य व्यक्त केले. परिसरातील काही लोकांनी असा चौक लक्ष्मीनगरात नसल्याचेच सांगितले.

आठरस्ता चौकातील ऑटोस्टॅण्डवरून एक ऑटोचालक २५ वर्षापासून ऑटो चालवित आहे. त्याच्याकडून मिळालेल्या माहितीनुसार लक्ष्मीनगरात एनसीसीचे कार्यालय होते. त्या कार्यालयाच्या माध्यमातून व मनपाच्या सहकार्याने तोफखाना चौक विकसित करण्यात आला होता. आज या स्मारकाची दुरवस्था झाली आहे. कारंजे बंद पडले आहेत. लाईट फुटले आहे. टाईल्स तुटलेल्या आहेत. पालापाचोळ्यांचा कचरा स्तंभाजवळ साचला आहे. स्तंभासमोर एक ध्वजखांब उभारलेला आहे. कधीतरी तिथे ध्वजारोहण होते, असे सांगण्यात आले.

मुळात शहिदांच्या नावाने उभारलेले स्मारक हे त्यांच्या स्मृतीला उजाळा देण्यासाठी, नवीन पिढीला सेनेबद्दल जिव्हाळा निर्माण करण्यासाठी उभारले जातात. अशा स्मारकांची, स्तंभांची ओळख विस्मृतीत जात असेल तर ती शोकांतिका आहे.

- शहिदांच्या नावाने हुतात्मा स्मारक, अमर जवान स्मारक उभारले गेले आहे. स्थानिक प्रशासन जर त्यासाठी जागा उपलब्ध करून देत असेल तर त्याची जबाबदारीसुद्धा घेणे महत्त्वाचे आहे. असे होत नाही म्हणून आम्ही पूर्व सैनिकांनी अमर जवान स्मारक समिती उभारली आहे. या स्मारकांच्या पालकत्वाची जबाबदारी आम्ही घेण्यास तयार आहोत.

राम कोरके, माजी सैनिक