संजीव वेलणकर
ऑनलाइन लोकमत
पुणे, दि. १ - हिंदवी स्वराज्याचे संस्थापक लोकमान्य बाल गंगाधर टिळक यांची आज (१ ऑगस्ट) पुण्यतिथी
२३ जुलै १८५६ चिखली येथे त्यांचा जन्म झाला.
शेंगांची गोष्ट
ते शाळेत असतांनाची एक घटना प्रसिद्ध आहे. एकदा वर्गात शिक्षक नसतांना काही मुलांनी शेंगा खाऊन त्यांची टरफले वर्गातच टाकली होती. हा कचरा पाहून अपेक्षेप्रमाणे शिक्षक रागावले आणि कचरा करणार्यांरची नावे विचारली. पण जेव्हा कुणीच स्वतःहून पुढे आले नाही, तेव्हा त्यांनी पूर्ण वर्गाला शिक्षा देण्याचे ठरवले. पण टिळकांनी हात पुढे करण्यास नकार दिला. ते म्हणाले, "मी कचरा केला नाही आणि म्हणून तुम्ही मला मारू शकत नाही." तसेच शिक्षकांनी त्यांना कचरा करणार्याा मुलाचे नाव विचारले असता त्यांनी नाव सांगण्यास नकार दिला.
मा.टिळक फक्त चांगले संपादकच नव्हते तर संस्कृत, गणित, खगोलशास्त्र या विषयांचे मान्यताप्राप्त अभ्यासकपण होते. त्यांची दोन पुस्तके 'ओरायन' (Orion) आणि 'आर्क्टिक होम ऑफ वेदाज' (Arctic home of vedas) त्यांच्या, अत्यंत क्लिष्ट विषय अभिनव व नाविन्यपूर्ण प्रकारे हाताळण्याच्या क्षमतेची उत्तम उदाहरणे आहेत. आर्क्टिक हे आर्यांचे मूळ वसतीस्थान आहे असा निष्कर्ष यामध्ये त्यांनी मांडला आहे. त्यांचे तिसरे पुस्तक 'गीतारहस्य' यात त्यांनी भगवद्‌गीतेतील कर्मयोगाची समीक्षा मांडली आहे.
त्यांच्या लिखाणाचे इतर संग्रह -
* The Hindu philosophy of life, ethics and religion (१८८७ मध्ये प्रकाशित).
* वेदांचा काळ व वेदांग ज्योतिष (Vedic Chronology and Vedang Jyotish)
* टिळक पंचांग पद्धती. (ही आज कित्येक ठिकाणी विशेषतः कोकण, पश्चिम महाराष्ट्र भागात वापरली जाते.)
* टिळकांची पत्रे, एम. डी. विद्वांस यांनी संपादित.
* Selected documents of Lokamanya Bal Gangadhar Tilak, 1880-1920, रविंद्र कुमार यांनी संपादित केलेले.
मा.लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक यांचे १ ऑगस्ट १९२० रोजी निधन झाले.
लोकमत समूहातर्फे मा.लोकमान्य बाळ गंगाधर टिळक यांना आदरांजली.