आदेश कागदावर, तंबाखू हातावर

खुलेआम विक्री सुरूच : बंदीचे आदेश अद्याप मुख्याध्यापक, प्राचार्यांपर्यंत पोहोचलेच नाहीत

संदीप खवळे - कोल्हापूर -शैक्षणिक संस्थांपासून शंभर मीटर अंतराच्या परिसरात तंबाखू व तंबाखूजन्य पदार्थांची विक्री करणाऱ्यांवर कारवाई करण्याचे आदेश मुख्यमंत्री फडणवीस यांनी दिले आहेत; पण याबाबत उच्च व तंत्रशिक्षण विभागाने काढलेले परिपत्रक अद्याप शिक्षण अधिकारी स्तरावरच आहे. हे परिपत्रक प्राथमिक, माध्यमिकचे मुख्याध्यापक तसेच उच्च माध्यमिक आणि महाविद्यालयांच्या प्राचार्यांना मिळालेले नाही; त्यामुळे शहरातील ज्ञानमंदिरांच्या परिसरात तंबाखूजन्य पदार्थांची खुलेआम विक्री सुरू आहे.
७ मार्च २०१५ रोजी शासनाच्या उच्च व तंत्रशिक्षण विभागाने तंबाखूजन्य पदार्थांच्या विक्रीवर बंदी घालण्यासंदर्भात शैक्षणिक संस्थांसाठी परिपत्रक काढले आहे. या परिपत्रकातील आदेशानुसार शैक्षणिक संस्थांच्या आवारात तंबाखूजन्य पदार्थांच्या विक्रीवरील बंदीची काटेकोर अंमलबजावणी करण्यात येणार आहे. या परिसरात विक्री करणाऱ्यांवर दंडात्मक स्वरूपाची कारवाई करण्यात येणार आहे. दंडाची रक्कम दोनशे रुपये आहे; पण परिपत्रक निघून त्यावरील अनुपालन अहवाल देण्याची वेळ संपली तरी शहरात कुठेच कारवाई करण्यात आलेली नाही.
सिगारेट व तंबाखूजन्य पदार्थ विक्री प्रतिबंध अधिनियम, २००३ मधील कलम ४ नुसार सार्वजनिक ठिकाणी धूम्रपान करण्यास बंदी आहे, तर कलम सहा - ब नुसार शैक्षणिक संस्थांपासून १०० मीटर अंतरावर तंबाखू आणि तंबाखूजन्य पदार्थांची विक्री करण्यास बंदी आहे. या परिसरात तंबाखूजन्य पदार्थांची विक्री केल्यास दोनशे रुपयांची दंडात्मक तरतूद आहे; पण आज खुलेआम शैक्षणिक आवारात तंबाखूजन्य पदार्थांची विक्री केली जाते.
नवीन परिपत्रकांनुसार आता शाळा-हायस्कूलचे मुख्याध्यापक, महाविद्यालयांचे प्राचार्य यांना शैक्षणिक संस्था परिसरात तंबाखूजन्य पदार्थांची विक्री करणाऱ्यांवर कारवाई करण्याचे अधिकार आहेत. वस्तुत: ही तरतूद सिगारेट व तंबाखूजन्य पदार्थ विक्री प्रतिबंध अधिनियम, २००३ मध्ये पूर्वीपासूनच आहे. शालेय परिसरात गुटखा आणि मावा विक्रेत्यांची वाढती संख्या पाहून शासनाने कारवाईची जबाबदारी आता गुरुजनांवर सोपविली आहे; पण दंडाची रक्कम कुणी वसूल करायची, ती कुणाकडे जमा करायची, याचे स्वरूप शिक्षण खात्याला माहीत नाही.


अन्न आणि औषध प्रशासनानुसार जिल्ह्यात १५४५ पानटपऱ्या
सर्रास सर्वच पानटपऱ्यांमध्ये तंबाखूजन्य पदार्थांची विक्री केली जाते. यामध्ये प्रामुख्याने तंबाखू, पानमसाला, मावा यांचा समावेश आहे.
अन्न आणि औषध प्रशासनाच्या सावित्रीबाई फुले हॉस्पिटल येथील कार्यालयापासून पंचवीस मीटर अंतरावरच खुलेआम तंबाखूजन्य पदार्थांची विक्री होते.
नवीन परिपत्रकांनुसार आता मुख्याध्यापक, महाविद्यालयांचे प्राचार्य यांना शैक्षणिक संस्था परिसरात तंबाखूजन्य पदार्थांची विक्री करणाऱ्यांवर कारवाई करण्याचे अधिकार


शैक्षणिक संस्थांपासून शंभर मीटर परिसरात तंबाखू व तंबाखूजन्य पदार्थांची विक्री करण्यास मनाई आहे. या परिसरात त्यांची विक्री करणाऱ्यांवर दोनशे रुपयांच्या दंडात्मक कारवाईची तरतूद आहे. एप्रिल २०१४ ते जानेवारी २०१५ पर्यंत या प्रकरणी २९ जणांवर दंडात्मक कारवाई करण्यात आली होती. - एस. एम. देशमुख,
सहायक आयुक्त, अन्न आणि औषध प्रशासन