मोहफुलावरून बंदी उठली; आता प्रक्रिया उद्योगाची प्रतीक्षा

मोहन भोयर

तुमसर: राज्य शासनाने मोहफुलावरील उत्पादन शुल्क विभागाचे निर्बंध उठविले. त्यामुळे मोहफूल संकलन करून विक्री करणे सोयीचे झाले आहे. यामुळे बाजारपेठ खुली झाली. मोहफुलाला अपेक्षित दर मिळेल व परप्रांतातून चोरीने मोहफूल येणार नाही. यामुळे स्थानिक मोहफूल संकलित करणाऱ्यांना बाजारपेठेत चांगला भाव मिळेल. त्यामुळे मोहफूल उपलब्ध असणाऱ्या परिसरात मोहफूल प्रक्रिया उद्योगाची आता प्रतीक्षा आहे.

जिल्ह्यातील जंगलात व शेताच्या बांधावर अनेक मोहफुलांची झाडे दिसतात. जिल्ह्यातील तुमसर ,साकोली, लाखांदूर, अड्याळ या परिसरात मोठ्या प्रमाणात फुलांची झाडे आहेत. यापूर्वी बंदी असल्यामुळे ह्या फुलांना कमी किमतीत विक्री करावी लागत होती. जंगलव्याप्त परिसरात फुलांची मोठ्या प्रमाणात झाडे आहेत. आदिवासी बांधव फुले जमा करण्याचे काम करतात. त्यांच्याकडून अत्यल्प दरात खरेदी केल्या जात होती. नाईलाजाने त्यांना कमी किमतीत विक्री करावी लागत होती.

दरवर्षी मार्च ते मे दरम्यान वृक्ष बहरतो. एका मोहवृक्षापासून सुमारे ४० ते ५० किलोग्रॅम व मोहफूल प्राप्त होते. आतापर्यंत दारू गाळप करण्याकरिता मोह फुलांचा उपयोग केला जात होता. तसेच परप्रांतातून चोरट्या मार्गाने मोठ्या प्रमाणात आयात केला जात होता. बाजारपेठ बंद असल्यामुळे काही व्यावसायिकांचे फावत होते. आता बाजारपेठ खुली झाल्याने व मोहफुलांना सुद्धा चांगला भाव मिळण्याची अपेक्षा आहे.

येथील काही लोकांकडेच मोहफूल खरेदीचा परवाना होता.

मोहफुलापासून गावठी दारू तयार करण्यात येत होती. परंतु मोहफुलाच्या औषधीकरिता, पशुखाद्य, शीतपेय, इंधनासाठी मोठ्या प्रमाणात उपयोग केला जातो. त्यामुळे येणाऱ्या पुढील काळात मोहफुलांची मागणी व त्याचा भाव येथे अधिक येणार आहे.

प्रक्रिया उद्योग व संशोधनाची गरज -

ऊस, संत्रा, धान्य, द्राक्षे, काजू या पासून दारू तयार केली जाते. त्यांच्या कारखान्यांना शासनाची मान्यता आहे. त्याचप्रमाणे मोहफुलापासून दारू तयार करणे व औषधात वापर होण्याकरिता प्रक्रिया उद्योगाची व त्यावर संशोधन करण्याची गरज आहे. मोहफूल हे औषधीयुक्त असल्यामुळे मोहफूल वृक्षलागवड चळवळ राबविण्याची गरज आहे. त्यामुळे पर्यावरणाचा समतोल राखण्यासाठी मदत मिळणार आहे. तसेच आदिवासी बांधव व शेतकऱ्यांना आर्थिक उत्पन्न वाढण्याच्या दृष्टिकोनातून प्रक्रिया उद्योग लवकर सुरू होण्याची गरज आहे. आर्थिक विकासाला अधिक चालना मिळेल.

बॉक्स

तुमसर तालुक्यात प्रक्रिया उद्योग व्हावा

तुमसर तालुक्यातील सुमारे ४५ गावे ही आदिवासीबहुल असून ती जंगलव्याप्त परिसरात आहेत. या परिसरात मोहफूल झाडांची संख्या मोठी आहे. त्यामुळे तुमसर तालुक्यात मोहफुलावरील प्रक्रिया उद्योग केंद्र स्थापन करण्याची गरज आहे. येथील आदिवासी बांधवांकडे जमीन नाही. त्यामुळे प्रक्रिया उद्योगात त्यांच्या हाताला रोजगार प्राप्त होईल.

" तुमसर तालुक्यात ४५ गावे आदिवासीबहुल असून बावनथडी धरणामुळे काही गावे विस्थापित झाली. त्या विस्थापित गाव परिसरात मोहफुलावरील प्रक्रिया उद्योग स्थापन करून आदिवासी बांधवांना येथे रोजगाराची संधी उपलब्ध करून द्यावी.

अशोक उईके, जिल्हाध्यक्ष आदिवासी काँग्रेस, व महाराष्ट्र आदिवासी सेवक पुरस्कार प्राप्त