पुत्रदा एकादशी : 'असे' करा व्रतपूजन; पाहा, शुभ मुहूर्त, महत्त्व आणि मान्यता

पौष महिन्याच्या शुद्ध पक्षात येणारी एकादशी पुत्रदा एकादशी म्हणून ओळखली जाते. पुत्रदा एकादशीचा शुभ मुहूर्त, व्रतपूजन विधी आणि काही मान्यता यांविषयी जाणून घेऊया...

प्रत्येक मराठी महिन्यातील शुद्ध आणि वद्य पक्षात येणाऱ्या एकादशीच्या दिवशी श्रीविष्णूंचे पूजन आराधना, उपासना, नामस्मरण करण्याची प्राचीन परंपरा आपल्याकडे आहे. एकादशी ही तिथी भगवान महाविष्णूंची लाडकी तिथी मानली जाते. अनेक उपासक निर्हेतुकपणे दर महिन्याला एकादशी व्रत करतात. पौष महिन्याच्या शुद्ध पक्षात येणारी एकादशी पुत्रदा एकादशी म्हणून ओळखली जाते. श्रावण महिन्यातही पुत्रदा एकादशी साजरी केली जाते. मात्र, पौष महिन्यातील पुत्रदा एकादशीचे महत्त्व वेगळे आणि विशेष मानले जाते. पुत्रदा एकादशीचा शुभ मुहूर्त, व्रतपूजन विधी आणि काही मान्यता यांविषयी जाणून घेऊया...

पूर्वीच्या काळात पुत्रदा एकादशीचे व्रत पुत्रप्राप्तीच्या आशेने केले जात असे. परंतु, आधुनिक काळात संतानप्राप्तीसाठी विज्ञानाने इतके मार्ग शोधून काढले आहेत, की त्यासाठी असे एखादे व्रत करावे, हे लोकांच्या ध्यानातही नाही.

पुत्रदा एकादशी : रविवार, २४ जानेवारी २०२१

पौष एकादशी प्रारंभ : शनिवार, २३ जानेवारी २०२१ रोजी रात्री ०८ वाजून ५६ मिनिटे.

पौष एकादशी समाप्ती : रविवार, २४ जानेवारी २०२१ रोजी रात्री १० वाजून ५७ मिनिटे. 

व्रत सांगता मुहूर्त : सोमवार, २५ जानेवारी २०२१ रोजी सकाळी ०७ वाजून १३ मिनिटे ते ०९ वाजून २१ मिनिटे.

भारतीय पंचांगानुसार, सूर्योदयाची तिथी मानण्याची प्राचीन परंपरा असल्यामुळे पौष महिन्याच्या शुद्ध पक्षातील पुत्रदा एकादशी रविवार, २४ जानेवारी २०२१ रोजी साजरी करावी, असे सांगितले जात आहे. 

पुत्रदा एकादशी व्रतपूजन विधी

सकाळची नित्यकर्म आटोपल्यानंतर व्रताचरण करणाऱ्यांनी पुत्रदा एकादशी व्रत आणि श्रीविष्णू पूजनाचा संकल्प करावा. श्रीविष्णूंची चौरंगावर स्थापना करावी. श्रीविष्णूंचे आवाहन करावे. यानंतर पंचामृत अभिषेक अर्पण करून त्याचाच नैवेद्य दाखवावा. मुख्य अभिषेक करावा. अभिषेक झाल्यानंतर वस्त्र, गंध, अक्षता, तुळशीची पाने, ऋतुकालोद्भव फुले, फळे श्रीविष्णूंना अर्पण करावीत. धूप, दीप आणि नैवेद्य दाखवून श्रीविष्णूंची आरती करावी. यानंतर मनापासून नमस्कार करून सर्वांना प्रसादाचे वाटप करावे. शक्य असल्यास विष्णू सहस्रनामाचे पठण करावे. यथाशक्ती दान करावे.

पुत्रदा एकादशी व्रताची सांगता

पुत्रदा एकादशीचे व्रत आचरणाऱ्यांना मनात कोणत्याही प्रकारचा संशय ठेऊ नये, असे म्हटले जाते. तसेच व्रतदिनी केवळ फलाहार घ्यावा. ज्यांना केवळ फलाहार करणे शक्य नाही, त्यांनी सात्विक आहार घ्यावा. शक्यतो कांदा, लसूणयुक्त उग्र पदार्थ खाणे टाळावे. एकादशी दिनी केलेल्या व्रतानंतर दुसऱ्या दिवशी उठून स्नानदिक कार्ये आटोपली की, एकादशी व्रत सांगतेचा संकल्प करून तो पूर्ण करावा. यावेळी श्रीविष्णूंची मनोभावे पूजा करावी. व्रताच्या यशस्वीतेसाठी श्रीविष्णूंचे आभार मानावेत. व्रत आचरण काळात कोणाबाबतही अपशब्द बोलू नयेत. पूजा करताना कोणाच्याही बाबतीत मनात ईर्ष्या उत्पन्न करू नये. तसेच व्रताचरण करताना अनावधानाने झालेल्या चुकांबाबत श्रीविष्णूंकडे क्षमायाचना करावी.