‘स्क्रब टायफस’ जीवघेणा !

डेंग्यू, स्वाईन फ्लूसारख्या संसर्गजन्य आजारांनी आधीच अमरावतीकरांचा जीव मेटाकुटीस आला असताना....

ठळक मुद्देश्वसनाच्या लक्षणावरून रोगनिदान : ५० टक्के रुग्णांना लिव्हरचा त्रास

प्रदीप भाकरे ।
लोकमत न्यूज नेटवर्क
अमरावती : डेंग्यू, स्वाईन फ्लूसारख्या संसर्गजन्य आजारांनी आधीच अमरावतीकरांचा जीव मेटाकुटीस आला असताना ‘स्क्रब टायफस’ या नव्याच आजाराच्या दहशतीचे ढग दाटून आले आहे. कीटकापासून माणसात संक्रमित होणाºया या आजारात ५० टक्के रुग्णांना लिव्हरचा त्रास वा न्युमोनिया होतो. त्यामुळे निदान आणि योग्य उपचारच त्यावर नियंत्रण राखू शकतात.
हिवताप, हत्तीरोग व जलजन्य रोग विभागाच्या सहसंचालकांनी यासंदर्भात आरोग्य यंत्रणेला सजगतेचे निर्देश दिले आहेत. सिंधुदुर्ग आणि नागपूर जिल्ह्यात ‘स्क्रब टायफस’चे रुग्ण आढळले असले तरी राज्याच्या अन्यत्र या आजाराने हातपाय पसरण्यापूर्वी त्याचे सर्वेक्षण, निदान व उपचार करावेत, असे निर्देश डीएचओ आणि महापालिकांच्या आरोग्य व्यवस्थेला मिळाले आहेत.
राज्यात अद्यापपर्यंत स्क्रब टायफसने कुणाचाही मृत्यू ओढावलेला नाही. स्क्रब टायफस झालेल्या रुग्णांना कावीळ व श्वसनाचा त्रास होतो. ३५ टक्के रुग्णांना एआरडीएस होतो. काही लोकांना किडनीचा त्रास होतो. ३० टक्के लोकांमध्ये शरीरातील अनेक अवयव निकामी होतात. वेळेवर योग्य उपचार झाले नाही तर ५० टक्के रुग्ण दगावतात. २५ टक्के रुग्णांना मेंदूचा आजार होतो. रक्त तपासणी करुन आणि श्वसनाच्या लक्षणांवरुन रोगनिदान करता येते.
चिगर ‘नामक किटक चावल्यानंतर पाच ते वीस दिवांनी रोगाची लक्षणे दिसू लागतात. सुरुवातीला ताप, डोकेदुखी, हातपाय दुखणे, मळमळ, ओकाºया आणि इतर ज्वरासारखी लक्षणे असतात. त्यामुळे बºयाच रुग्णांमध्ये मलेरिया, विषमज्वर किंवा डेंग्यू असण्याची शक्यता वर्तविली जाते. ज्या ठिकाणी चिगर चावतो त्या ठिकाणी एक व्रण असतो. त्याला हशर म्हणतात. हा आढळला की, रोगनिदान नक्की झाले, असे समजण्यात येते. परंतु ४० टक्के रुग्णांमध्ये हा हशर दिसत नाही. या आजारासाठी प्रतिबंधक लस नाही. लवकर निदान, लोकांचे जनजागरण आणि उंदरांवर नियंत्रण मिळवले तर स्क्रब टायफस आटोक्यात येवू शकतो. माईटसद्वारे पसरणाºया या कीटकजन्य आजाराबाबतच्या ‘गाइडलाइन्स’ आयएमएला पाठविल्या जाणार आहेत. गाइडलाइननुसार एखाद्या रुग्णामध्ये स्क्रब टायफस आणि रिकेटशियल आजाराची लक्षणे आढळल्यास त्यांनी सरकारी आरोग्य यंत्रणेला त्याबाबतची माहिती देणे अभिप्रेत आहे.
असा आहे उपचार
डॉक्सिसायक्लिन अथवा अ‍ॅझिथ्रोमायसिनसारख्या अ‍ॅन्टी बायोटिक्सच्या योग्य वापराने या आजारावर उपचार करता येत असल्याचेही आरोग्य सेवा सहसंचालकांनी स्पष्ट केले आहे.
ही चाचणी उपयुक्त
वेलफेलिक्स : रक्ताद्वारे ही चाचणी करुन लक्षणानुसार आजाराचे निदान करता येणे शक्य आहे. निदानासाठी ही चाचणी ‘हेल्पफुल आहे. टेट्रॅसायक्लिन्स आणि क्लोरोमकिनिकॉल या थेरपीनुसार रिक्टेशिअल आजाराचे निदान केले जाते.

आरोग्य सेवा सहसंचालकांनी पाठविलेले व रिकेटशियल आजाराच्या प्रतिबंधात्मक आणि नियंत्रणात्मक उपाययोजना, त्याबाबतच्या गाईडलाईन्स जिल्ह्यातील आरोग्य अधिकाºयांना पाठविण्यात आल्या आहेत.
- सुरेश असोले
जिल्हा आरोग्य अधिकारी
जि.प, अमरावती