गोंधळ््याच्या मुलाला गुणांचा मुजरा

अहमदनगर : देवीचा गोंधळ आणि खंडेरायाचा जागर करून पारंपरिक लोककला सादर करणाऱ्या कुटुंबातील विनायकने ९४ टक्के गुण मिळवून गुणांचा गोंधळ मांडला आहे. सिमेंटच्या विटा तयार करणाऱ्या आई-वडिलांनी काबाड कष्ट करून विनायकला शिकण्यासाठी बळ दिले. परिस्थितीची जाणीव ठेवत जागरण-गोंधळाचे कार्यक्रम करून थोड्या फार मिळणाऱ्या पैशांची बचत करून वाकोडी येथील न्यू इंग्लिश स्कूलच्या विनायकने जिद्दीने दहावीच्या परीक्षेत जागर करून यशाचा झेंडा रोवला. स्वकष्टाच्या कमाईतून जीन्सची पॅन्ट घेण्याऐवजी पुस्तके खरेदी केल्याचे विनायक सांगतो.
विनायकचे कुटुंब हे मुळचे नेवासा तालुक्यातील सजलपूरचे. त्याचे कुटुंब पारंपरिक पद्धतीने जागरण-गोंधळ करून उदरनिर्वाह करते. पण सध्याच्या जमान्यात या कलेलाही चांगले दिवस राहिले नाहीत. घरातील परिस्थिती अत्यंत हालाखीची असल्याने पोट भरण्यासाठी विनायकच्या आई-वडिलांनी वाकोडी गाठले. तेथे नगर-सोलापूर रोडवर एका वीट तयार करण्याच्या कारखान्यात ते मजुरी करतात. दिवसभर मजुरी करताना त्यांना जे काही चार पैसे मिळत, त्यातील पहिले ते विनायकच्या शिक्षणासाठी खर्च करायचे. विनायकला या सर्व परिस्थितीची जाणीव होती. यातूनच त्याने अभ्यास करायचा निर्धार केला. शाळेपासून तो राहत असलेले ठिकाण साडेतीन किलोमीटर दूर अंतरावर आहे. शाळेतून घरी आल्यानंतर त्याला कोणीच मित्र नव्हते. दोन-तीन पत्र्याचे घर असल्याने रात्री त्याला घरी अभ्यास करणे कठीण जायचे. तो जवळच असलेल्या जगदंबा देवीच्या मंदिरात जाऊन रात्री अभ्यास करायचा आणि तिथेच झोपायचा. त्याच्या मोठ्या बहिणीनेही चांगले गुण मिळवून शासकीय तंत्रनिकेतनमध्ये प्रवेश मिळविला आहे. शाळांच्या सुट्टीच्या दिवसात तो आजोबांप्रमाणे जागरण-गोंधळाचे कार्यक्रम करायचा. त्यामधून मिळालेले पैसे तो जपून ठेवायचा. त्यामधूनच तो शाळेसाठी लागणारे वह्या-पुस्तके घ्यायचा. त्याला जागरणातील सर्व गाणी येतात. त्याचा नुकताच भंडारा घालण्यात आला. गोंधळ््यांच्या दृष्टीने तो आता ‘वाघ्या’ झाला आहे. म्हणजे जागरण करण्यातील अधिकारी! जेजुरीच्या खंडेरायाचा जागर तो घालतो. कला, संगीत, चित्रकलेची त्याला भारी आवड आहे. मोत्यासारखे त्याचे सुंदर हस्ताक्षर आहे. दहावी झाल्यानंतर अकरावी-बारावीचे शिक्षण त्याला घ्यायचे आहे. पारंपरिक लोककलेतून किती दिवस उदरनिर्वाह करायचा? चांगले शिकून युपीएससी, एमपीएससीच्या परीक्षा द्यायच्या आहेत, असे विनायक सांगतो.
(प्रतिनिधी)