झेन कथा : ‘वेदना’... पण कुणाची?

प्रेरणादायी कथा

पाच वर्षांपूर्वी मी माझ्या दोन्ही गुडघ्यांची ‘नी रिप्लेसमेंट सर्जरी’ करून घेतली होती. माझे मित्र मला म्हणायचे, ‘दोन्ही एका वेळेला? वेडा आहेस की काय?’ - मला त्याची काही भीती नव्हती.आॅपरेशन झाल्यानंतर तीन दिवस हॉस्पिटलमध्ये आणि नंतर एकवीस दिवस एका रिहॅब फॅसिलिटीमध्येराहिलो होतो. रिहॅबमध्ये दररोज सकाळी आणि दुपारी४ तास रिहॅब म्हणजे अनेक वेगवेगळे प्रकार चालायचे. विचारू नका !माझे मित्र मला सांगायचे, ‘अरे, काळजी घे बरंका. खूप-अगदी अतोनात वेदना होतात !’पण माझा अनुभव वेगळाच निघाला. माझी थेरपिस्ट जे काही करायची माझ्या गुडघ्याबद्दल... मला एक गंमतच वाटायची ! दुखायचे अतोनात; पण माझं मन त्यापासून वेगळं होतं. हे माझं दुखणं आहे, असं ते मानायलाच तयार नव्हतं. मी त्याच्याकडे एक प्रकारची वेगळी भावना म्हणून बघत होतो... हे माझ्या शरीराचं दु:ख, माझं नव्हे!माझी थेरपिस्ट शेवटी मला म्हणाली, ‘मी तुला एक विचारू? माझे अनेक पेशंटस होऊन गेले; पण कोणी आपल्या दु:खाला हसलेलं मला आठवत नाही. सांग तरी मला, काय गुपित आहे तुझं ते..’मी म्हणालो, ‘तू प्रश्नच चुकीचा विचारतेस. तू विचारतेस व्हॉट इज द लेव्हल आॅफ युअर पेन?- तुझ्या दुखण्याची लेवल काय? आता हा प्रश्न चुकीचा का?- कारण आपण आपल्या अनुभवांशी हा ‘माझा’ अनुभव आहे ही चुकीची समजून करून जगत असतो, माही का?’माझ्या थेरपिस्टने तेव्हापासून तिचे प्रश्न बदलले. आता ती विचारते, ‘व्हॉट इज द पेन लेव्हल?’- पाहिलंत? तिच्या प्रश्नातला ‘यूअर’ हा शब्दच तिने काढून घेतला!आपण कामावरून घरी आल्यावर म्हणतो, ‘ओह, किती दमलोय मी आज !’- त्या वाक्यातला सगळ्यात नको असलेला शब्द म्हणजे ‘मी’.तुम्ही कशाला येता मध्ये? तुमच्या शरीराला तो दमलेल्या अवस्थेचा अनुभव तरी घेऊ दे की!