चंद्रमोहन कुलकर्णी
त्याला विचारलं, ‘अजून होईल एखादा? बनवून ठेवा.’ स्पष्टच म्हणाला, ‘जमणार नाही. वेळ नाही असं नाही. पण आता पुरे. जास्ती करू नये माणसानं. नाव चितळे असलं तरी जिलब्या नाही घालत मी.
आकाशकंदील करतो.पुढच्या वर्षी देईन.’
----------------------
गेली एकदोन वर्ष सोडली, तर त्याआधीची दोनतीन र्वष मी आकाशकंदील अलिबागहून आणला.
तसा आकाशकंदील जगात कुठेच मिळत नाही.
करून घ्यायचा.
व्यवस्थित पारंपरिक पद्धतीचा. काडय़ांचा. चार शंकरपाळी चौकोन-आठ त्रिकोण असलेला.
पण वरनं कागद जिलेटिनचा नाही.
पतंगाचा. मस्त एकदम.
करणा:या मनुष्याचं नाव चितळे.
तिथंच अलिबागमधे घर आहे त्यांचं.
धंदा आकाशकंदील बनविण्याचा नाही.
धंदा : दुकान. इलेक्ट्रिकच्या वस्तू, आणि इतर काही विकण्याचं. छोटीशी बंगली, बंगलीतच एका बाजूला छोटंसं, शेडवजा दुकान बांधलेलं.
टिपिकल कोकणस्थी टाईपचा नीटनेटका आखीव व्यवसाय. साडेबाराला, घरात असलं तरी दुकान बंद म्हणजे बंद. चारला नक्की उघडणार.
आकाशकंदील सहज हौस म्हणून बनवतो.
अलिबागमधे टाईमपास करत फिरताना अचानक एका आकाशकंदिलानं माझं लक्ष खेचूनच घेतलं.
भारी आकाशकंदील!!
मी जागेवर थांबलोच पॉवर ब्रेक लागल्यासारखा.
एका लॉजच्या बाहेर टांगलेला होता.
सांगाडा नेहमीसारखाच, पण वरचा कागद मस्त लावला होता. यलो आणि ग्रीनच्या अर्धा इंच जाडीच्या पट्टय़ांचं कॉम्बिनेशन केलं होतं, पठ्ठय़ानं! एक पट्टी ग्रीनची, एक यलोची. एक ग्रीन-एक यलो. एक ग्रीन-एक यलो. सगळीकडे मन लावून काम केलेलं! पिवळ्या, हिरव्या उजेडाच्या सुरेख चौकटी तयार झालेल्या. दर दोन पट्टय़ांच्या मधे सुटलेल्या अगदी किंचितशा जागेतनं प्रकाशाच्या झगझगीत रेषा बाहेर पडत होत्या. अगदी आनंदी अशी भरगच्च फुलं लावलेली चारही बाजूंना. वरच्या चार नि खालच्या चार बाजूंनासुद्धा गेंदेदार झुबके, कागदाचीच भरगच्च झालर. (सगळं कागदाचंच बर का.)
प्लॅस्टिक, चमकी वगैरे छपरीगिरी काही नाही. सगळीकडे प्रेमळ असा कागद! व्हाईट-यलो-ग्रीन अशा रंगमेळाच्या गच्च ङिारमळ्या खाली सोडलेल्या. त्यावर विशिष्ट प्रकारे कात्री चालवून त्रिकोण त्रिकोण तयार केलेले. कुठे म्हणजे काटकसर, खडूसपणा, कंजुषपणा नाहीच!.
मी फिदा होऊन बघतच राहिलो. सकाळच्या उजेडात पुन्हा जाऊन पाहिला. म्हटलं दिवसा कसा दिसतो ते बघावं. नुकतीच आंघोळ केलेल्या, टोपडं घातलेल्या डोळ्यातून एखाद्या गोंडस बाळासारखा दिसला. लॉजवाल्याला विचारून त्या चितळेचा पत्ता घेतला.
गेलो.
दुकानात होता. म्हणाला, आता संपली दिवाळी. आता पुढच्या वर्षी या. वेळ असला तर करीन. बायको गरोदर आहे. बाळ लहान असेल. कामं असतात. जमलं तर करीन.
खूप बोलणी खाल्ली.
दिवाळीच्या चांगला महिनाभर आधी गेलो. तो चितळे आहे तर मी कुलकर्णी आहे! म्हणाला, मला वाटलं विसरला असाल. बरं बोला.
मी कलरस्कीम सांगितली. म्हणाला, ‘असं कुणी सांगत नाही मला, पण हे पण बरं दिसेल म्हणून करून बघू.’
दुपारी अकराला वगैरे गेलो होतो. दोनला काम सुरू केलं. दुकान संभाळत, मूल सांभाळत असं करत करत हातात आकाशकंदील पडायला सात वाजले.
मी म्हटलं
‘किती झाले?’
मी कितीही मागितले तरी देणार होतो. म्हणजे आठशे वगैरेसुद्धा. हजार पण.
म्हणाला, जरा जास्त होतील.
.तीनशे होतील.
म्हटलं, घ्या.
मला मोह सुटला. मनात म्हटलं, घरी एक, स्टुडिओवर एक.
म्हणालो,
‘अजून एखादा होईल का? पुढच्या आठवडय़ात चक्कर मारतो परत. तुम्ही बनवून ठेवा, तो पिवळा, हिरवा दिला होता ना लॉजमधे, तसा!’
मला म्हणाला, स्पष्ट, ‘जमणार नाही. वेळ नाही असं नाही. पण हा चांगला झालाय. आता पुरे.
जास्ती करू नये माणसांनं. शिवाय तुम्ही तर आर्टिस्ट आहात, तुम्हाला माहिती आहे, किती आणि कसं काम केलंय ते! नाव चितळे असलं तरी जिलब्या नाही घालत मी. आकाशकंदील करतो.
पुढच्या वर्षी देईन, तुमच्यासाठी नक्कीच करीन नक्की एखादा. नमस्कार,’
(लेखक ख्यातनाम चित्रकार आहेत.)
chandramohan.kulkarni@gmail.com