विजय सरवदे - औरंगाबाद
डॉ. बाबासाहेब आंबेडकर मराठवाडा विद्यापीठाला (बामू) केवळ मराठवाडय़ातच नव्हे, तर संपूर्ण महाराष्ट्रात मानद डॉक्टरेट पदवीने (डी.लिट.) सन्मानित करण्यासाठी एकही कर्तृत्ववान व्यक्ती सापडत नसावी. त्यामुळे पाच वर्षापासून विद्यापीठाने एकालाही ‘डी.लिट.’ पदवी दिलेली नाही, हे विशेष!
विद्यापीठाने 197क्पासून राजकीय, सामाजिक, साहित्यिक, विज्ञान, कृषी आदी क्षेत्रंत उल्लेखनीय कामगिरी करणा:या व्यक्तीला मानद डॉक्टरेट पदवी देऊन त्यांचा सन्मान करण्याची प्रथा अवलंबिली. ‘डी.लिट.’ देण्याची ही परंपरा 2क्1क्र्पयत चालली; पण अलीकडच्या सलग चार वर्षात विद्यापीठाला राज्यात कुठेही कर्तृत्ववान व्यक्ती सापडली नसावी अथवा अधिसभा (सिनेट) सदस्यांना या पदवीचा विसर पडलेला असावा, असे दिसते.
विद्यापीठामार्फत दिली जाणारी डी.लिट. ही मानद पदवी आहे. ती कर्तृत्ववान व्यक्तीला त्याच्या विशिष्ट समारंभाच्या निमित्ताने देण्याचा प्रघात आहे.
मी बीसीयूडीचा पदभार घेतल्यापासून यासंबंधीचा एकही प्रस्ताव आलेला नाही़, अशी माहिती महाविद्यालये व विद्यापीठ विकास मंडळाचे संचालक डॉ. सुरेशचंद्र झांबरे यांनी दिली.
कशी दिली जाते डी.लिट.
एखाद्या कर्तृत्ववान व्यक्तीला डी.लिट. पदवी द्यावी, अशा प्रकारचा प्रस्ताव विद्यापीठाच्या अधिसभेच्या बैठकीसमोर चर्चेसाठी ठेवला जातो. त्यानंतर तो राज्यपालांच्या मान्यतेस पाठविला जातो. मान्यता मिळाल्यावर संबंधित व्यक्तीला सन्मानाने विद्यापीठाच्या दीक्षान्त समारंभात बोलावले जाते. या समारंभात त्याला ‘डी.लिट.’ पदवी देऊन त्याचा व त्याच्या कार्याचा सन्मान केला जातो. तर दुसरीकडे 2क्क्3मध्ये राज्यपाल कार्यालयात महाकवी वामनदादा कर्डक, स.मा. गर्गे व विजय भटकर यांचा प्रस्ताव पडून आहे.
आतार्पयत कोणाला मिळाली डी.लिट.
विद्यापीठाने पहिली ‘डी.लिट.’ ही संयुक्त महाराष्ट्राचे पहिले मुख्यमंत्री यशवंतराव चव्हाण यांना दिली. त्यानंतर स्वामी रामानंद तीर्थ, गोविंदभाई श्रॉफ, के.एन. सेठना, व्यंगचित्रकार आर.के. लक्ष्मण, मामासाहेब जगदाळे, आंतरराष्ट्रीय ख्यातीचे सनईवादक बिस्मिल्ला खान, अण्णासाहेब गुंजकर, माधवराव बागल, देवीसिंह चौहान, सेतू माधवराव पगडी, माजी राष्ट्रपती एपीजे अब्दुल कलाम, डॉ़ एन.डी. पाटील, बाबा आमटे, बद्रीनारायण बारवाले व माजी मुख्यमंत्री विलासराव देशमुख यांना डी.लिट.ने सन्मानित केले आहे.