आज ३० ऑक्टोबर रोजी तिथिनुसार कुष्मांड नवमी(Kushmanda Navami 2025) आहे. तिलाच आवळा नवमी(Amla Navami 2025) तसेच अक्षय्य नवमी(Akshayya Navami 2025) म्हणतात. आजच्या दिवशी आवळा तसेच भोपळा दान करण्याला अतिशय महत्त्व आहे. पण हे दान का आणि कोणाला करावे? त्यामुळे कोणते लाभ होतात, ते सविस्तर जाणून घेऊ.
November Astro 2025: नोव्हेंबरची सुरुवात अत्यंत शुभ; आदित्य राजयोगात 'या' ८ राशींचा भाग्योदय
१. कुष्मांड नवमी कधी असते?
कुष्मांड नवमी कार्तिक महिन्यातील शुक्ल पक्षाच्या नवमी तिथीला साजरी केली जाते. हा दिवस साधारणपणे दिवाळीनंतर येतो. याच दिवशीपासून द्वापर युगाची सुरुवात झाली असे मानले जाते.
२. 'कुष्मांड' (Kushmanda) नावाचे महत्त्व
पौराणिक कथा: एका मान्यतेनुसार, याच दिवशी भगवान विष्णूंनी कुष्मांड नावाच्या राक्षसाचा वध करून धर्माचे रक्षण केले होते. त्यामुळे या दिवसाला 'कुष्मांड नवमी' असे नाव पडले.
दानाचे महत्त्व: 'कुष्मांड' म्हणजे भोपळा (Pumpkin) किंवा पेठा. या दिवशी भोपळ्यामध्ये सोने किंवा चांदीची वस्तू ठेवून ब्राह्मणाला दान करण्याची विशेष परंपरा आहे. हे दान केल्याने 'अक्षय' (कधीही न संपणारे) पुण्य प्राप्त होते, अशी श्रद्धा आहे.
Guruvar Che Upay: गुरुवार विशेष उपाय कराल, तर एका हळदीच्या गाठीने मालामाल व्हाल!
३. 'आवळा नवमी' / 'अक्षय नवमी' चे महत्त्व
कुष्मांड नवमीला 'आवळा नवमी' किंवा 'धात्री नवमी' असेही म्हणतात कारण या दिवशी आवळा वृक्षाची (Indian Gooseberry Tree) पूजा केली जाते.
विष्णूचा वास: धार्मिक मान्यतेनुसार, कार्तिक महिन्याच्या नवमीपासून पौर्णिमेपर्यंत भगवान विष्णू आवळ्याच्या झाडात वास करतात.
पूजन: या दिवशी आवळ्याच्या झाडाची पूजा करणे, त्याला पाणी अर्पण करणे आणि त्याच्या खाली बसून भोजन करणे अत्यंत शुभ मानले जाते. यामुळे उत्तम आरोग्य, सुख-समृद्धी आणि दीर्घायुष्य लाभते.
अक्षय पुण्य: 'अक्षय' म्हणजे 'ज्याचा कधीही क्षय होत नाही'. या दिवशी केलेले कोणतेही शुभ कार्य, दान-धर्म किंवा पूजा-पाठ यांचे फळ कधीही नष्ट होत नाही, ते अक्षय राहते. त्यामुळे हा दिवस दानधर्मासाठी खूप महत्त्वाचा मानला जातो.
विवाह मुहूर्त: २०२५-२६ मध्ये ४९ दिवस विवाह मुहूर्त; खरोखरच करावी लागणार लगीन 'घाई'
४. कुष्मांड नवमीचे विधी
आवळा वृक्षाची पूजा: आवळ्याच्या झाडाला हळद, कुंकू, अक्षता आणि फुले अर्पण करावीत. झाडाच्या खोडाला सूत (धागा) बांधून प्रदक्षिणा करावी.
भोजन: आवळ्याच्या झाडाखाली कुटुंबासह भोजन तयार करून तेथेच ग्रहण करावे.
दान: ब्राह्मणांना भोपळ्याचे (कुष्मांड) दान करणे किंवा वस्त्र, अन्न, सोने/चांदीचे दान करणे शुभ मानले जाते.
व्रत: अनेक भक्त या दिवशी उपवास करतात, ज्यामुळे त्यांना भगवान विष्णू आणि लक्ष्मीची कृपा प्राप्त होते.
हा दिवस गोपाष्टमी आणि दुर्गाष्टमीच्या आसपास येत असल्याने, त्याचे धार्मिक महत्त्व खूप मोठे मानले जाते.
Web Summary : Kushmanda Navami, also known as Amla/Akshayya Navami, emphasizes donating Amla or pumpkin for blessings. It marks the start of Dvapara Yuga. Donating pumpkin with gold brings eternal merit. Worshiping Amla trees brings health and prosperity. Auspicious deeds on this day yield lasting benefits.
Web Summary : कुष्मांडा नवमी, जिसे आंवला/अक्षय नवमी भी कहते हैं, में आंवला या कद्दू दान करने का महत्व है। यह द्वापर युग की शुरुआत का प्रतीक है। सोने के साथ कद्दू का दान अक्षय पुण्य लाता है। आंवला के पेड़ की पूजा से स्वास्थ्य और समृद्धि मिलती है। इस दिन किए गए शुभ कर्मों का फल हमेशा बना रहता है।