रब्बीFOLLOW

गोड धाटाची ज्वारी [(सॉरगम बायकलर (एल.) मोएन्क] हे बहुउपयोगी पीक आपल्या धाटात साखर साठवते. गेली ५० वर्षे निंबकर कृषि संशोधन संस्था (नारी) येथे गोड धाटाच्या ज्वारीवर काम चालू आहे. त्यातून नव्वदच्या दशकात ज्वारीची संकरित जात ‘मधुरा-१’ तयार करण्यात आली. या जातीपासून फक्त ‘मद्यार्क आणि काकवी व गूळच नाही तर चांगल्या प्रतीचे धान्य व चारा किंवा मूरघासही उत्पादित करता येतात. नारी येथे या गोड ज्वारीच्या रसापासून रसायनमुक्त अशी काकवी तयार करण्याचे तंत्रज्ञान विकसित करण्यात आले आहे.गोड धाटाच्या ज्वारी पिकाचा अवधी ३ ते ४ महिन्यांचा असल्यामुळे वर्षातून २ ते ३ वेळा पीक घेणे सहज शक्य होते. उसाशी तुलना करता गोड धाटाच्या ज्वारीच्या पिकाचे कमी अवधी, पाणी वापराची अधिक कार्यक्षमता आणि भिन्न प्रकारच्या परिस्थितीत तग धरून रहाण्याची अनुकूलक्षमता हे फायदे आहेत. सर्वसाधारणपणे जैवभाराचे उत्पादन सरासरी २० ते ४० टन तर सवळलेल्या ताटांचे उत्पादन सरासरी १० ते २० टन प्रति हेक्टरी इतके मिळते.वादळी वाऱ्याच्या परिस्थितीत पीक पडले तर बरेच नुकसान संभवते. परंतु मधुरा-३ मध्ये हे प्रमाण इतर जातींच्या तुलनेत कमी आढळून आले आहे. गोड धाटाच्या ज्वारीचे पीक घेण्यासाठी वापरल्या जाणाऱ्या पद्धती धान्य किंवा चारा यांसाठी लावण्यात येणाऱ्या ज्वारीसारख्याच असतात. लागण वर्षभरात केव्हाही करत येते परंतु धाटांचे रसातील साखरेचे प्रमाण इ. वर त्याचा प्रभाव पडतो. रोग व किडींचा प्रादुर्भाव, रोपाच्या अवस्थेतील अधिक पाऊस, ढगाळ वातावरणामुळे वाढीच्या काळात कमी झालेला सूर्यप्रकाश यांमुळे उत्पादन कमी होऊ शकते. पीक परिपक्व होण्याआधी कापणी केल्यासही उत्पादनात घट येऊ शकते. खोडकिड्याच्या उद्भभवातील वाढही उत्पादनातील घटीला कारणीभूत ठरू शकते.अधिक वाचा: गोड धाटाच्या ज्वारीच्या मधुरा जातीची खासियत काय?‘मधुरा’ साठी लागवड पद्धती व पीक नियोजनहवामान‘मधुरा’ चे विविध ऋतूंमध्ये उत्पादन घेता येते. हवेचे सरासरी किमान व कमाल तापमान अनुक्रमे १५ ते २० व ३० ते ३५ अंश सेल्सियस एवढे असावे. सरासरी तापमान २५ ते ३० अंश सेल्सियस असल्यास सर्वात चांगली वाढ होते.जमिनीची पूर्व मशागतचांगला निचरा असलेली खोल व मध्यम खोल जमीन (४५ सें.मी. खोल) या पिकास सर्वात योग्य आहे. कमीत कमी मशागत करणे सर्वात चांगले. शक्यतो खोल नांगरट करू नये. शेतात प्रती हेक्टरी १५ ते २० गाड्या चांगले कुजलेले शेणखत मिसळून कुळवाने पाळी घालावी किंवा हिरवळीच्या खतांचा वापर करावा.हंगामखरीप व उन्हाळा हे हंगाम ‘मधुरा’ साठी उत्तम आहेत. रब्बीमध्ये धाटाच्या उत्पादनात २० ते २५ टक्के घट होते, पण धान्य उत्पादनात वाढ मिळते.पेरणीची पद्धत१) काकवीसाठी: पावसाळा सुरू होताच, जमिनीत सरी-वरंबे तयार करून किंवा लहान सारे पाडून जमीन तयार करावी. दोन ओळींतील अंतर ४५ ते ६० सें.मी. असावे व दोन झाडांतील अंतर १५ ते २० सें.मी. असावे. झाडांची संख्या प्रति हेक्टरी सरासरी १.० ते १.५ लक्ष एवढी असावी.२) कडवळासाठी: दोन ओळीतील अंतर ४५ सें.मी. व दोन झाडांतील अंतर १० ते १५ सें.मी. असावे. प्रति हेक्टरी झाडांची संख्या २.० ते २.५ लक्ष इतकी असावी.बियाण्याचे प्रमाणकाकवी व धान्यासाठी ७.५ ते १० कि.ग्रॅ./हेक्टर, धान्यासाठी १५ कि.ग्रॅ./हेक्टर. प्रत्येक ठिकाणी दोन-तीन बिया टाकून पीक एक महिन्याचे होण्याआधी विरळून एक रोप ठेवावे.पेरणीची वेळखरीप (पावसाळा) - मे-जुलैरब्बी (हिवाळा) - ऑक्टोबर-नोव्हेंबरउन्हाळा - जानेवारी-मार्चअधिक वाचा: मुख्यमंत्री शाश्वत सिंचन योजनेंतर्गत शेततळे काढण्यासाठी अनुदान, कुठे कराल अर्ज?खतेकोरडवाहू पिकाला हेक्टरी ८० कि.ग्रॅ. नत्र, ४० कि.ग्रॅ. स्फुरद व २० कि.ग्रॅ. पालाश पेरणीच्या वेळेस वापरावे. सिंचनाखालील पिकाला १०० कि.ग्रॅ. नत्र, ५० कि.ग्रॅ. स्फुरद व ५० कि.ग्रॅ. पालाश प्रति हेक्टरी देणे. यापैकी फक्त ५० कि.ग्रॅ. नत्र पेरणीच्या वेळेस द्यावा व उर्वरित ५० कि.ग्रॅ. पेरणीनंतर २५ ते ३० दिवसांनंतर द्यावा.आंतरमशागतपेरणीनंतर ३ ते ४ आणि ६ ते ७ आठवड्यांनी खुरपणी करावी.पाणी व्यवस्थापनपाण्याच्या उपलब्धतेनुसार मध्यम ते भारी जमिनीत कमीत कमी चार वेळा पाणी देणे आवश्यक आहे. ते कणीस तयार होताना, पीक पोटरीत असताना, फुलोऱ्यात असताना, व दाणे भरण्याच्या अवस्थेत द्यावे. पाणी कमी असल्यास कणीस तयार होताना (लागणीनंतर ३० दिवस) किंवा पोटरीत असताना (लागणीनंतर ६० दिवस) यापैकी एका वेळी द्यावे. उन्हाळ्यात कमीत कमी आठ वेळा पाणी देणे आवश्यक असते.महत्वाच्या बाबी१) कडवळासाठी फुलोरा आल्याआल्या (पेरणीनंतर ७०-७५ दिवसांनी) कापणी करता येते.२) काकवी, गूळ व मद्यार्कासाठी दाणे पक्व झाल्यानंतर १५ ते २० दिवसांत कापणी करावी, कारण त्यानंतर धाटाचे वजन व रसातील साखरेचे प्रमाण कमी होत जाते.३) काकवी बनवायची असल्यास धाटे सवळून त्यातील रस काढावा.खोडवासंकरित मधुराचा धान्य आणि धाटे या दोन्हींसाठी खोडवा घेता येतो. कापणीनंतर हेक्टरी प्रत्येकी ५० कि.ग्रॅ. नत्र, पालाश आणि स्फुरद घालून आणि मोठे तण उपटून पिकाला पाणी द्यावे. खोडवा सुमारे ९० दिवसांत कापणीला येतो. सर्वसाधारणत: खोडव्यापासून मूळ पिकाच्या निम्मेच उत्पादन अपेक्षित असते.नंदिनी निंबकरअध्यक्ष, निंबकर कृषि संशोधन संस्था (नारी) फलटण

लाईव्ह न्यूज :

'मिशन महापालिका'

'भाऊबंध' जुळले, ठाकरेंचं ठरलं!

CM फडणवीसांची रणनीती

शिंदेंसेनेची 'जुळवाजुळव'

काका-पुतण्या एकत्र येणार?

PM नरेंद्र मोदी

लोकमत ई-पेपर

शहरं

मनोरंजन

व्हिडीओ

रब्बीFOLLOW

ऑक्टोबर ते जानेवारी या कालावधीत रब्बी हंगाम असतो. पिकांना पोषक असलेल्या थंडीच्या दिवसांत शेतकरी लागवड करतात.

Read more

लोकमत शेती : रब्बी हंगामातील पेरणीसाठी धडपड, भारनियमनामुळे शेतकरी त्रस्त

लोकमत शेती : दिवाळीच्या तोंडावर सोयाबीनचे काय आहेत बाजारभाव? जाणून घ्या..

लोकमत शेती : तुरीच्या गोदावरी वाणाचे बिजोत्पादन; ठिबक सिंचनावर जोमदार वाढ

लोकमत शेती : पाण्याच्या उपलब्धतेनुसार गहू पिकातील वाणाची निवड कशी करावी?

लोकमत शेती : रब्बी कांदा पिकासाठी रोपवाटिका तयार करताना घ्यावयाची काळजी

लोकमत शेती : राज्यातील तीस हजार कृषी सेवा केंद्रे बंद

लोकमत शेती : प्रधानमंत्री पीक विमा योजना रब्बी हंगाम २०२३–२४ साठी कसे सहभागी व्हाल?

लोकमत शेती : चिंता वाढली; अडीच मीटरने भूजल पातळीत घट, शेतकऱ्यांना रब्बीची चिंता

लोकमत शेती : अपुऱ्या पाऊसामुळे यंदा कांद्याचे क्षेत्र कमी राहण्याचा अंदाज

लोकमत शेती : रब्बी कांदा लागवड करताय? मग हे वाचाच