‘मॉल रॅटिंग’ हा शब्द गेलाच असेल तुमच्या कानावरून.
मॉलमधले उंदीर? म्हणजे असे काही लोक जे कायम कुठल्या ना कुठल्या मॉलमध्ये पडीक असतात. काही विकत घ्यायचं असो नसो, काही खायचं प्यायचं असो नसो हे आपले मॉलमध्येच. विंडो शॉपिंग करत भरकटतात. त्यांना म्हणतात ‘मॉल रॅट्स’ आणि ते जे मॉलमध्ये पळापळ करतात त्याला म्हणायचं ‘मॉल रॅटिंग.’
अवतीभोवती पाहा, म्हणता म्हणता केवढे चकाचक मॉल उभे राहिले. लोकांची काय भयानक गर्दी तिथे. खातात-पितात, सिनेमे पाहतात, पोरं गेमबिम खेळतात. चंगळ नुस्ती.
मॉलचं शहरी अप्रूप जुनं होऊ लागलं तसतसे आता हे मॉल छोट्या, त्याहून छोट्या शहरात उभे राहू लागलेत. त्या मॉलमध्ये एकाच छताखाली काही हजार गोष्टी मिळू लागल्या.
हा उद्योग तसा आपल्याकडे नवाच. त्याला म्हणतात ऑर्गनाईज्ड रीटेल. अजून हे संघटित रीटेल क्षेत्र तसं शहरी परिघापुरतंच र्मयादित असलं तरी आजच्या घडीला या क्षेत्राची उलाढाल ५00 अब्ज अमेरिकन डॉलर्स एवढी आहे. देशाच्या एकूण सकल उत्पादनात त्याचा वाटा आहे १४ ते १५ टक्के. मात्र आजही देशाच्या एकूण रीटेल क्षेत्रापैकी ऑर्गनाईज्ड रीटेल क्षेत्र फक्त ४ टक्के आहे. ९६ टक्के रीटेल व्यवसाय आजही असंघटितच आहे.
म्हणजे कल्पना करा जसजसा हा उद्योग वाढेल तसतसे या उद्योगात काम करणारी माणसं वाढतील. रोजगार वाढतीलच. आजच अनेक इंटरनॅशनल ब्रॅण्डस्, अनेक देशी-विदेशी ब्रॅण्डस्च्या भल्यामोठय़ा चेन्स, साखळी दुकानं, त्यात या क्षेत्रात येऊ घातलेली ६0 टक्के विदेशी गुंतवणूक. या सार्याचा विचार केला तर येत्या काही काळात सर्वाधिक वेगानं या क्षेत्राचा विस्तार होणं अपेक्षित आहे.
आजच भारतीय रीटेल उद्योग जगातल्या पहिल्या पाच रीटेल उद्योगांपैकी एक आहे आणि तरीही वाढीला मोठा स्कोप आहे, असं म्हटलं तर या उद्योगाचं महाकाय स्वरूप लक्षात यावं.
मॉलमध्ये जातोच आपण, तेव्हा मॉलमध्ये किती प्रकारची माणसं, कुठल्या टप्प्यात काम करतात यावरही एक नजर ठेवली तर तिथल्या कामाच्या संधीही दिसू लागतील.
शॉप फ्लोअर एक्झिक्युटिव्ह
मॉलमधल्या शेकडो दुकानांतल्या काऊन्ण्टर्सवर उभे राहून जी माणसं ग्राहकांना वस्तू दाखवतात, त्याची माहिती देतात, ती विकतात, अत्यंत नम्रपणे अनेक गोष्टी दाखवतात. ते सगळे म्हणजे हे एक्झिक्युटिव्ह. त्याचं त्यासाठी प्रशिक्षण झालेलं असतं. येत्या काळात या एक्झिक्युटिव्हची प्रचंड मागणी असेल आणि कमी शिक्षण असलेल्या मुला-मुलींनाही त्यात मोठी संधी असेल.
मर्चण्डायझिंग
मॉलमध्ये लोक घेताहेत वस्तू नी जाताहेत असं होतं हे खरं, पण ज्या वस्तू जास्त विकल्या जाव्यात असं वाटतं, त्या विकण्याची एक स्लो सेलिंगची कला असते. त्या वस्तू मांडायच्या कशा, कुठं, कुणासाठी, त्यातून त्या कशा खपतील, त्या कशा सजवायच्या याचं हे तंत्र, ज्याला र्मचण्डायझिंग म्हणतात. आणि जे हे काम करू शकतील त्यांना म्हणतात मर्चण्डायझर. त्यांचं काम येत्या काळात वाढेल.
बॅक स्टोअरवाले
मॉलमधल्या मालाचा एवढा मोठा साठा सांभाळायचा, त्याचा हिशेब ठेवायचा, नवीन माल मागवायचा, मेण्टेन करायचा हे सारं काम पाहण्यासाठीही बॅक स्टोअर स्टाफ मोठय़ा प्रमाणात लागेल. ज्यांच्याकडे संवादकौशल्य कमी आहे, ते सेल्स काऊण्टरवर उभे नाही राहू शकले तरी त्यांना हे काम नक्की जमावं.